Vietnam

sovereign state, communist state, country
Part of	Southeast Asia, Mainland Southeast Asia
Inception	2 Maraam 1976, 2 Lailahir 1945, 1804
Official name	Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Socialist Republic of Vietnam, Việt Nam, République socialiste du Vietnam
Native label	Việt Nam
Short name	🇻🇳, VN
Religion or worldview	Buddhism, Catholicism, Protestantism, Caodaism, Hòa Hảo
Named after	Nanyue
Official language	Vietnamese
Anthem	Tiến quân ca
Culture	culture of Vietnam
Motto text	Độc lập – Tự do – Hạnh phúc, Independence – Freedom – Happiness, Независимост - свобода - щастие, Annibyniaeth – Rhyddid – Hapusrwydd
Continent	Asia
Country	Vietnam
Capital	Hanoi
Located in time zone	UTC+07:00, Asia/Ho_Chi_Minh
Coordinate location	16°0′0″N 108°0′0″E
Coordinates of easternmost point	12°38′54″N 109°27′42″E
Coordinates of northernmost point	23°22′48″N 105°19′48″E
Coordinates of southernmost point	8°33′45″N 104°49′53″E
Coordinates of westernmost point	22°24′3″N 102°8′38″E
Highest point	Fansipan
Lowest point	South China Sea
Basic form of government	unitary state, single-party system, republic
Office held by head of state	President of Vietnam
Head of state	Tô Lâm
Office held by head of government	Prime Minister of Vietnam
Head of government	Phạm Minh Chính
Executive body	Government of Vietnam
Legislative body	National Assembly of Vietnam
Central bank	State Bank of Vietnam
Currency	Vietnamese đồng
Shares border with	China, Cambodia, Laos
Driving side	right
Electrical plug type	NEMA 1-15, Europlug, BS 1363, Schuko
Follows	Provisional Revolutionary Government of the Republic of South Vietnam, North Vietnam
Replaces	Đại Việt
Studied by	Vietnamese studies
Official website	https://vietnam.gov.vn/, https://chinhphu.vn/
Hashtag	Việt_Nam, Vietnam, vietnam
Top-level Internet domain	.vn
Flag	flag of Vietnam
Coat of arms	Emblem of Vietnam
Geography of topic	geography of Vietnam
Has characteristic	not-free country
History of topic	history of Vietnam
Economy of topic	economy of Vietnam
Demographics of topic	demographics of Vietnam
Mobile country code	452
Country calling code	+84
Trunk prefix	0
Emergency phone number	113, 115, 114
GS1 country code	893
Licence plate code	VN
Maritime identification digits	574
Unicode character	🇻🇳
Category for maps or plans	Category:Maps of Vietnam

Vietnam

də, shima lardə do gədi cidi anəmgədi Asia ye də, nəm nguwunzə kilomita square 331,000 (128,000 sq mi) kuru nəm nguwu jamiye də miliyon 100 ma kozəna, adəye sha lardə do nəm nguwu jamaye dinaye kən mewun lokko uwumi ro sədin. Lardəwa indi Marxist-Leninist be suro Anəmgədi Asia bedə falnza, Vietnamdə kalangai cidibe China'a yalazənadən, kuru Laos'a Cambodia'a fətenzən. Shidə'a kalangaiyya kuluwube sha Thailand 'a yeksəna kuluwu Thailandbe men, kuru Philippines 'a, Indonesia 'a, Malaysia 'a kuluwu South China bbe men. Bəlanzə kuradə shima Hanoi kuru bərni shiro kurawo badə shima Ho Chi Minh City.

Vietnam də zaman Paleolithic ye lan napsana, kəriye sodə karnu duwu buroye BC lan kəla kəmoduwu Red River Delta ye yala Vietnam zaman kəmayedən kokkada.[15] Kawu kərmai Han ye bətərəm sədinro, Vietnam də adin'a, ada'a, ada'a naptəram jamaye'a kəllata.[16] Mairi han ye də, yala Vietnam ye'a dawuye'a kəllono, sandi doni dare cidiya kərmai Chinese ye lan 111 BC lan səta har kərmai buroye suro saa 939 lan tuwandənaro. Mairi kərmaiye kənasartana sodə, adin Confucianism 'a Buddhism 'a men, kərmai Chinese ye'a gowotə, kuru anəmro tarta'a Mekong Del Champa'a kəriwutə. Kambo karnu 17th-a 18th-a yedən, Vietnamdə sha indiro yekkatə Đàng Trong-a Đàng Ngoài-a. Nguyễn də- mairi dareye də-France ro kəlanzə'a codo suro saa 1883 yen. Suro saa 1887 yen, kalangaizə'a France Indochina ro kəllata nasha gade-gade yakkəro. Ngawo kəriwu dunyabe kən indimiyen, kəlakəl lardəbe Viet Minh də, kərmainzən kərmai kərmaibe Ho Chi Minh də, kəriwu Augustbe badizə kuru Vietnam ye kərmai kəlabe kərmai Japan bedən warmajiwo saa 1945lan.

Vietnam də kəriwu kuruwu karnu kən 20th ye lan sədəna. Ngawo kəriwu dunyabe kən indimiyen, Faransa ye waltə kərmai kərmai kəla kəltəye waltə mowo kəriwu Indochina ye buro salakyedən, shilan Vietnamye kənasar səbandəna suro saa 1954. Dalil tawadə kate Viet Minh-a Faransa-aye musko sakkənayen, Vietnam ye indiro yekkata. Kərigə Vietnam bedə ngawo gana laayen badiwono, kate Vietnam Yalabe, Soviet Union-a China-aye banazanadə-a, kuru Vietnam Anəmye-a, United States ye ngawo sətana-a. Ngawo kənasar Vietnam yalaye saa 1975 lan, Vietnam də waltə kəlanzə'a kəllatə kəriye falro cidiya Communist Party of Vietnam (CPV) yen saa 1976 lan. Razəwu do faida'a gənyi'a, kasuwu'a Nasara'a ye dabtə'a, kuru kəriwu'a Cambodia 'a China 'a yedə lardə'a waltə nazəgəna. Suro saa 1986 yen, CPV ye yasa’a razəwu ye’a siyasa ye’a badizəna, yasa’a razəwu ye China ye də’a samunnam, lardə də’a kasuwu razəwu ye do socialist ye ro kalaksəna. Yasadəye banazə Vietnam ye waltə nasha razəwu dunyabe-a siyasabe-aro gawo.

Vietnam də lardə fuwujinma kuru fandinza gana-dawu-dawu-a. Shidə riswa kəmbu ngəwu mbeji, sasərtə-a, lamarra korbe-a kuru hakki adammanabe batti-a mbeji. Shidə nasha cidaramma dunyabe-a kuru gomnatiwabe-a suronzan ASEAN-a, APEC-a, Non-Aligned Movement-a, OIF-a, WTO-a mbeji. Shiye indiro naptəram majalis nzəliwobe United Nations bedə gozəna.

Ilmu asalbe

Hawar kura: Suwa Vietnambe

Su Việt Namdə (sha [viətˀ nāːm] lan bowotin, chữ Hán: 越南), ma'ananzə "Viet Anəmye" tartip kalma Vietnameseye au "Anəm Vietnamye" tartip kalma Chineseye kureye.[17] Sudəye faltənzə, Nanyue (au Nam Việt, 南越), buro salakkin karnu kən indimi BC lan ruwotəna.[18] Kalima "Việt" (Yue) (Təlam Chinese: 越; pinyin: Yuè; Cantonese Yale: Yuht; Wade-Giles: Yüeh4; Vietnamese: Việt) təlam Chinese dawuye badiyaramlan buro salakkin ruwotə logograph "戉" lan faidatə axe nankaro (ruwo kəla shilayen). (c. 1200 BC), kuru dare "越" lan bowono. Loktudən, amma au kazadala yala-fəte Shangyedəro maanazə.[20] Badiyaram karnu kən 8th BC yedən, təlamma dawu Yangtze yedə sandiya Yangyue lan bowotin, kalima do dare amma anəmye ro faidatin ma.[20]

Kate karnu kən 7-a kən 4-a BC ye lan, 'Yue'/'Việt' də kəriye Yue ye cidiya Yangtze basin ye dəga amnzə'a.[19][20] Karnu kən 3me BClan, kalimadə faidatin juwu Chineseye gənyima anəm China yeya yala Vietnamyeya, kaduwu taganasbe sandiya Minyue, Ouyue, Luoyue (Vietname: Lạc Việt), gadeya, sammanzaso VichỶ Việt bowotin. pinyyin: təlam Yalebe: təlam Vietnambe: təlam Vietnambe; Kalima 'Baiyue'/'Bách Việt' də buro salakkin kitawu Lüshi Chunqiu ye saa 239 BC lan sabsənadən fəlewono. Karnu 17th-a 18th AD-adən, amma Vietnamye ilmuzanadə kəlanza người Việt (amma Vietnamye) au người Nam (amma anəmye) lan bowozayin.[23]

người Việt 🊛越 lan ruwotəna Jili Việt Namyedə (越南) buro salakkin karnu kən 16medən nazəmu manaye Sấm Trạng Trìnhdən gowotə. Sudə kuruson kəla steles 12ben təbandəna suro karnu 16th a kuru 17th a, suronzan faldə Bao Lam Pagoda suro Hải Phòng ben təbandəna shidəwo saa 1558 lan təbandənamadə.[24] Suro saa 1802 yen, nguyễn Phúc Ánh (shidoni dare Iyer Gia Long'ro walzənama) maiya Nguyễn də'a kokkono. Saa kən indimi kərmaizəyen, mai Jiaqing Emperor kərmai Qing ye dəro shiro ka'ala 'King of Nam Việt / Nanyue' (南越 suro halla Chinese yen) co ngawo kərmai Annam ye səmowonayen. Mai shiro mairi gultindəye mowo dalil su shimadə Zhao Tuo's Nanyue'a leyata nankaro, shidoni nashawa Guangxi'a Guangdong 'a fəte china be'a lezənama. Mai Qing yedə, adə nankaro, nadə'a "Việt Nam" lan bowotəro shawari cido, [j] [26] ma'ananzə "Anəm Viet ye" tartip kalma Chinese ye kureye lan amma Vietnamese ye sha "Viet Anəmye" tartip kalma Vietnamese ye lan asuzana.[17] Kate 1804-a 1813-ayen, su Vietnamdə mai Gia Longye faidatəna. Lardədə sha Annam lan bowotin hatta saa 1945 ro, sa gomnati mairi Huế yedə Việt Nam gozənadən.[28]