Pennsylvania
Pennsylvania,[b] hukumamen Commonwealth Pennsylvaniayedə,[c] shima kəriye do dawu Atlanticbe-a, yala-gədi-a, Appalachian-a, kuru kəmoduwu kura-a United Statesbe-a kəlzənadə. Anəmgədinzən Delaware'a kalangaizəna, Maryland'a anəmnzən, West Virginia'a anəmfətenzən, Ohio'a kəmoduwu Ohio'a fətenzən, kəmoduwu Erie'a New York'a yalanzən, kəmoduwu Delaware'a New Jersey'a gədinzən, kuru kəriye Canadabe Ontario'a yalafətenzən kəmoduwu Erie men.[1]
Pennsylvania də 1681 lan kokkatə cidi mairiye William Penn ro, tada su kəriyedəye. Kawu awo adəyero, kate 1638-a 1655-a lan, nasha anəmgədi kəriyedəyedə nasha New Swedenye, Swedishye kərmai sədin. Nasha nəm kasatə adinbe-a siyasabe-aro koktəna, zaman kərmai kərmai Pennsylvaniayedə sha nəm kam nəlefaye təlamma asalye'a, nizam gomnatiye bəlin'a, adin ngəwu'aro nozana.[2]
Pennsylvania ye faida'a kuru gargam'a sədəna suro kəriwu America ye lan kuru dareram lan kərmai kəlabe kərmai British Empire ye lan kənasartəna, majalis kərmai kəlabe kən tilomi'a kən indimi'a Philadelphia lan sədin shi done soja'a kərmaiye'a cotulowo kuru George Washington'a komandanzaro 1775 lan wallono, kuru kərmai kəlabe'a kasatsana. Yim kawu kəntawube 12 kəntawu Decemberbe saa 1787lan, Pennsylvaniadə shima kəriye kən indimi doka U.S.be kasatsanamawo.
Suro kəntagə Julyye saa 1863 lan, kəriwu Gettysburg yedə, kawu yakkəro suro Gettysburg ye-a kornzə-a lan kəriwudə, shima kəriwu done bu-a kuru zauro shawari-a kəriwu fatoye America ye dəwo, am 50,000 ma kozəna Union-a Confederate-a ye cezəna kuru Robert E. Lee ye bətərəm yalaye də'a duzəna, adəye Union'a nzəliwo ro suwudəna. Dareram karnu 19'a 20th century'a dən, arziyi lardəye do kare'a tandoye'a də, banazəgəna fuwutə awo'a cidaye lardəye'a, kotoro'a, fato'a kurakura'a, kare'a cidaye askərraye'a, kənasar do U.S. ye kəriwu dinaye kən tilomi'a, kəriwu dunyabe kən indimi'a.[3]
Pennsylvania ye kəndaramzə zauro gade-gade. Kawu Appalachian yedə dawu kəriyedəyen kojin, kau Allegheny-a Pocono-a yedə yala-gədi Pennsylvania ye nguwuso zamzəna, kuru kashi 60% kəriyedəye karaa. Ci kəmaduwuye ba yaye, ci kəmaduwuye mil 140 (225 km) ci kəmaduwu Erie-a kəmoduwu Delaware-a ye mbeji.[10]