Jump to content

Karachi

Links yasa
Wikipedia lan
Karachi
metropolis, administrative territorial entity, city or town, big city, megacity, largest city, state capital
Inception1729 Yasa
Official nameکراچی, ڪراچي Yasa
Native labelکَراچی, Karachi, ڪراچي Yasa
DemonymKarachiite, Karaĉiano, Karachite, کراچوی Yasa
Official languageUrdu, English Yasa
CountryPakistan Yasa
Capital ofSindh Yasa
CapitalGulshan Town Yasa
Located in the administrative territorial entitySindh Yasa
Located in time zoneUTC+05:00 Yasa
Coordinate location24°51′36″N 67°0′36″E Yasa
Office held by head of governmentMayor of Karachi Yasa
Head of governmentMurtaza Wahab Yasa
Legislative bodyKarachi Metropolitan Corporation Yasa
Member ofWorld Tourism Cities Federation Yasa
Owner ofCDGK Stadium, Peoples Football Stadium Yasa
Postal code74000–75900 Yasa
Official websitehttp://www.kmc.gos.pk/ Yasa
HashtagKarachi Yasa
Geography of topicgeography of Karachi Yasa
Economy of topiceconomy of Karachi Yasa
Demographics of topicdemographics of Karachi Yasa
Local dialing code021 Yasa
Licence plate codeKA, KC Yasa
Category for the view of the itemCategory:Views of Karachi Yasa
Category for maps or plansCategory:Maps of Karachi Yasa
Map

Karachi də shima bərni kura lardə Pakistan ye Sindh yedə. Shima bərni kura Pakistan ye kuru kən 12 me dinalan, nəm nguwu amye miliyon 20 ma kozəna.[1] [2]Shidə datəgəram anəm lardədəye ci kəmaduwu Arabian Sea yedən kara kuru buron bərni kura lardədəye suro saa 1947 lan səta 1959 ro saadənan kara.suro Saa 2021 lan.

Karachi də bərni kura kuru sha bərni Pakistan ye do am kada'a nguwu'a ro gotəna, kuru suro bərni do təlam'a, kaduwu'a, adin'a nguwu lardədən,.[3][4]

Nashadə am duwu kadaro napsana,[5] amma bərnidə bəladiya duno'a Kolachi ye lan kokkatə karəngə adəlan suro saa 1729 lan.[6] Nabtərammadə zauro faidanzə tərana kəndaram East India Company ye dawu karni kən 19yen. Gumnati'a British ye də cida'a nguwu badizana bərni də'a ci kəmaduwuye kura ro kalaktəro, kuru sha zawal maara cidiye Indian subcontinent ye də'a kəltəro.[7] Loktu kərmai kəlabe Pakistan ye suro saa 1947 lan, bərnidə shima bərni kurawo Sindh lan nəm nguwu am yǝ 400,000 yeyi.

kuru bərni do lardədən zauro fuwuzana kuru naptəram jamaye'a.

Nashadə am duwu kadaro napsana, amma bərnidə bəladiya duno'a Kolachiye lan kokkatə karəngə adəlan suro saa 1729 lan. Nabtərammadə zauro faidanzə tərana kəndaram East India Company ye dawu karni kən 19yen. Gumnati'a British ye də cida'a nguwu badizana bərni də'a ci kəmaduwuye kura ro kalaktəro, kuru sha zawal maara cidiye Indian subcontinent ye də'a kəltəro.[8]

Loktu kərmai kəlabe Pakistan ye suro saa 1947 lan, bərnidə shima bərni kurawo Sindh lan nəm nguwu am 400,000 yeyi.[ Ngawo adəyen, bərnidə nəm nguwu jamaye'a nəm nguwu jamaye'a faltəna, hijirawu musləmma ye duwu miya kada India lan isana, [9] kuru am Hindu ye ngəwuso bəladən lezana.[10] Bərnidə fuwutə arziyibe zauro səwandəna ngawo kərmai kəlabe Pakistan be sətanayen, hijrawu lardə sammason-a nashawa gade South Asia be-a isana.[11] Futu kom-komi Pakistan be saa 2023bedən, nəm nguwu am Karachi bedə miliyon 20.3.[12] Karachi də bərni do zauro wurajin ma dinalan, [13]kuru am nguwu kaduwu Pakistan ye samma wakilzayin mbeji. Karachi də hijirawu Bengali ye miliyon indi kozəna, hijirawu Afghanistan be miliyon fal, kuru Rohingya 400,000 samin Myanmar lan isana.Karachi də kərma də shima dawudi sanyaram ye-a kungənaye-a Pakistan ye kurawo. Bərnidə arziyinzə do ta'adir dola biliyon 190 yeyi suro saa 2021 lan gulzana, shidoni lardədən shiro kurawo ba.[14] Karachi də kashi 35% haraji Pakistan ye də'a sabcin, kuru kashi 25% GDP Pakistan ye də'a sabcin. [15] Kashi 30% awo'a sanyaram Pakistan ye lan tuwandin də Karachi lan, amma ci njiye Karachi ye də kashi 95% kasuwu diyaye Pakistan ye də'a sədin. Kashi 90% kampaniya kura kura lardə'a kadaye'a kuru kashi 100% baitulbal do Pakistan lan cidazayin də, headquarter nza Karachi lan kara.[16] Kuru shidə na lenəmarebe, kuru suronzən ci kəmaduwube kura indi Pakistan bedə mbeji, ci kəmaduwu Karachibe-a ci kəmaduwu Qasim be-a, kuru ci kəmaduwu Pakistan be zauro jama'a, ci kəmaduwu Jinnah be-a mbeji.[17] Karachi də bərni kura zamanye Pakistan ye ro gotəna, kuru shima magə zamanye Karachi ye saa woson tədin ma tən saa 2009 lan

. "City of Lights" lan notəna suro saa 1960'a 1970'a yen kəla kənənganzə bənyeye zauro duno'a dəro, [18] Karachi də kəriwu kaduwuye'a, nəm zaye'a, siyasaye'a suro saa 1980s yen kəriwu balimiye nguwu'a kəriwu Soviet-A4f ye lan. Bərnidə zauro notəna kəla nəm zalum fitənayen, amma nəm zalumdə zauro fulutəna ngawo nəm zalumtəwu'a, jamiyya siyasabe MQM'a, kuru am kəriwuwu Islamist 'a kəriwutəyen, shidoni saa 2013 lan Pakistan Rangers ye badizənadə.[19] Dalil cidadəye səkkə, Karachi də bərni done zauro tajirwa'a dunyalan kən 6 me lan suro saa 2014 yen, kən 128 ro cuwudo saa 2022 lan.[20]

Ilmu asalbe

[yasa | usullu yasa]

Karachi zamanbedə 1729lan naptəram Kolachi-jo-Goth be zaman kərmai Kalhoraben kokkatə.[21] Nabtəram bəlində sunzə Mai Kolachi nankaro bowotə, shidoni tadanzəye kəmowun kam kəmbuma bəladiyadən cezənadə ngawo yanzəganawa kurakuradəye cezənayen. Su Karachee də, su Kolachi-jo-Goth ye də'a kasarrata kuru bannatəna, buro salakkin faidatəna suro hawar Dutch ye saa 1742 lan kəla mara njiye wurtəyen nasha naptəram dəyen.[22]

Gargam buroye

[yasa | usullu yasa]

Kawar Chaukhandibe karnu 15th-18thbedə shima na kaduwube UNESCO be Dunyabewo.

Nasha Karachi yedə shima na amsoye saa duwu kadaro napsanawo. Nashawa Paleolithic be samibe-a Mesolithic be-adə Mulri Hillslan cidiya yala Karachi ben latəna. Am buro salakbe anyi barama-saptəwuro təmaata, karewa cidabe kawuye kureye na kadalan təbandəna.

Nasha Karachi ye kura də am Greek ye kureye nozanaro təmazana, kuru waneye shima na Barbarikon ye dəwo, ci kəmaduwuye kureye do ci kəmoduwu Indus ye də karəngə lan kara. [23] Karachi də sha Ramya lan bowotin suro kitawuwa Greek ye kureye lan.[24]

Na kureye Krokola ye də, ci kəmaduwuye fəte Indus ye dəwo Alexander the Great ye mara njiye nzə Achaemenid Assyria ro lezəna də, waneye ci kəmoduwu Karachi ye Malir ye dəlan kara, amma am laaye təmazana batau Gizri yen kara. Ci kəmaduwuye gade ci Indus yedən bawo shidoni mara njiye kura gojinma.[25] Nearchus, shidoni mara njiye Alexander be dəga kərmaizənadə, kuruson kərye kəla kauye su Morontobara-a kuru kərye shitizən Bibakta-a gulzəna, shidoni am gargamma kərmai kərmai kərmai kərmaiyedəye Karachi's Manora Point-a Kiamari-a (au Clifton) ro asuzanadə, bayan Greek ben. Nasha indisodə kərye hatta zaman kərmai kərmai kərmaitəyero, sado njiye sandiya cidi kuradəro kəlzənadən.[26]

Suro saa 711 CE lan, Muhammad bin Qasim ye zərəgə Sindh-a Indus-a kuru ci kəmaduwu Debal-a kəriwuzəna, nadən askəranzə'a zərəgə Indusbero saa 712 lan zuzəna.[69] Am laaye ci njiyedə Karachi'a asuzana, amma laaye nadə kate Karachi-a bərni Thatta-ayen kara gulzana.[27]

Cidiya Mirza Ghazi Begben, kərmai Mughal be Sindh bedən, fuwutə ci kəmaduwu Sindh be-a kəmoduwu Indusbe-adə ngalwotəgəna. Cidiya kərmaizəyen, fatowa kəriwube nashadəyedə shima bulwark kəla Portuguese ye Sindhro gagəyen. Suro saa 1553-54 lan, kərmai kura Ottoman be Seydi Ali Reis də, ci njiye gana ci kəmaduwu Sindh yedən su Kaurashi lan bowono shidoni waneye Karachi lan bowotin də. Kawar Chaukhandibe suro bəlawa sənana zamanbe Karachibedə loktu adəlan gartəna kate karnu kən 15th a kuru 18th a lan.

Naptəram Kolachibe-a ci njiye buro salakbe-a

[yasa | usullu yasa]

Manora Fort də, 1797 lan gartəna Karachi faitəro, British ye sha 3 February 1839 lan səmowona kuru 1888-1889 ro hangalza kalakca.

Ci njiye buro salak ye də Kalhoras ye karəngə Karachi yen dau karnu kən 18th ye lan kokkono, sha Kharak Bander lan notəna.[28] Karnu kən 19th ye gargamma Karachi ye Seth Naomal Hotchand ye ruwozəna kəla naptəram gana njim kura 20-25 ye mbeji ci kəmaduwu Karachi ye dəwo Dibro lan notəna də, shidoni ci kəmaduwu njiye Kolachi-jo-Kun lan notəna də. Suro saa 1725yen, amma Balochye Makran-a Kalat-ayedə bəladiyadən nabsana ngawo baram-a nəm luwala kaduwuye-a sozanayen.[29]

Nabtəramma bəlin gartəna 1729lan na Dibroyen, shidoni Kolachi-jo-Gothlan notənadə ("Bəladiya Kolachiye").[30] Naptəram bəlində sunzə Mai Kolachi nankaro bowotəna, nabtəram kureyedən tadanzəye kəmowun kam kəmbuma cezəna gulzana. Kolachidə nəm kuranzədə hectares 40 yeyi, bəladiya bənyi kəntaye sənana kornzən tartəgəna. Am naptəram bəlin gartənadə sandima Sindhi Baniyas,[31] kuru bəla Kharak Bandar karəngəndən isa gulzana ngawo ci kəmaduwuyedə suro saa 1728yen nji samibe ngəwuzənayen. Kolachi də sha duno'a, kuru sandiya cannons Muscat, Oman lan tuwudin lan faizayin. Cidiya Talpurs yen, diwal Rah-i-Bandar də gartəna ci njiye bərnidəye'a na caravan ye'a kəltəro.[32] Diwal adə gana-ganan British ye walta fuwuzayin diwal Bandarbero kalaksayin, shidoni sunzə Muhammad Ali Jinnah Roadro faltənadə.

Su Karachee də buro salakkin faidatəna suro kakkadi Dutch ye saa 1742 lan, shidoni mara kasuwuye de Ridderkerk də mara njiye lan wurtənadə nasha naptəram dəyen.[33] Suro saa 1770s yen, Karachidə cidiya kərmai Khan of Kalatyero kara, shidoni am Balochiye kən indimidə'a səsangənadə. Suro saa 1795yen, Karachidə Talpursye kəlzana, adəye səkkə am Balochiye kən yakkəmedə sandi doni Sindh dawuye-a Punjab anəmye-alan isadə.[34] Talpurs ye Manora Fort də suro saa 1797 lan garzana, shi done faidatə ci kəmaduwu Karachi ye dəga bəladiya al-Qasimi ye lan faitəro.

Kǝrmai British bǝ

[yasa | usullu yasa]

Kǝrmai British be

Foto saa 1897be Karachibe zawal Rampart Row be suro Mithadar ben

Fato kura Mules be

Garra laa Karachi ye zauro noata də, alamanna Frere Hall yeyi, zaman British Raj ye lan gartəna.

Karachi də misalla kada fasal garbe zaman kərmai kərmai kərmai Indo-Saracenic be mbeji, alamanna gar KMC yeyi.

Kamfani gədi india ye British yedə ​​Karachi'a səmowona yim kawu kəntawube 3 kəntawu Februarybe saa 1839 ngawo HMS Wellesley ye konnu fəlezə kuru duwaro Manora Fort 'a wurzənayen, shidoni ci kəmaduwu Karachibe dərizənadə. Nəm nguwu am Karachi yedə loktudən 8,000 səta 14,000 ro saadəna, [35]kuru bərni garu'a Mithadar yedən dazəna, bəla'a sənana kərma dəro Serai Quarter lan bowotin də'a. Askərra British ye, sandiya "Company Bahadur" lan notənadə, camp gədi bərni sandiya sətanadəyen koksana, shi doni Karachi Cantonment zamanbedəro wallono. British ye waltə Karachi Cantonment də'a garrison askərraye ro kalakca kəriwu British ye kəriwu Anglo-Afghan ye buro salak ye də'a banatəro.

Amma Portuguese Goanyedə Karachiro hijra badizana suro saa 1820yen kasuwuro. Kammabo am 100,000 yeyi do Pakistan ro isayin də nguwunzaso Karachi lan.[36]

Bərni kura lardə sindh ye də sha Hyderabad lan karachi ro kalakkatə suro saa 1840 lan, sa Karachi də'a mairi British yero kəllata dən ngawo Major General Charles James Napier ye bəla'a Sindh ye gabsəna so'a səmowonayen ngawo kənasar do kəla Talpurs yen sədənan kəriwu Miani yen. Ngawo kəlta saa 1843 yen, yim kawu 17 February ye lan kəriye də'a kəlta Bombay Presidency ro saa 93 fuwuye dəro, kuru Karachi də shima headquarter kəriye dəye wo. Ngawo saa gana laayen suro saa 1846 yen, Karachi lan kwasuwa cholera ye kura fəlezəna, shi done Karachi Cholera Board (gomnati bərnidəye ngawozəna) koktəna də.[37]

Bərnidə cidiya kərmai komishinanzə bəlin Henry Bartle Edward Frere yen wurawono, shidoni saa 1850s lan sha kərmaidəro təkkənadə. Karachi də faidanzə'a asutəna, adəye səkə British ye Port of Karachi də'a kokkono saa 1854 lan. Karachi də na'a lenəmare British India yero wallono dalil port'a cidi maara cidiye'a gartənayen, kuru awo'a bareye'a lardə diyayero sutuluwuna də'a Punjab'a Si9land'a lan. Saa 1856 lan, daraja kare'a do Karachi lan kasuwu tədin də £855,103 ro cuwudo, adəye səkə ofis kasuwuye'a na kare'a gənatəye'a koktəna.[38] Nəm nguwu amye suro saa 1856 yedə 57,000 ro somtəna.[39] Loktu Sepoy Mutiny 1857 yedən, Native Infantry kən 21st yedə, daji Karachi lan napsanadə, kəriwu sadə kuru askərra tawayewuro nəm kəlanza warmajiya suro kəntawu Septemberye saa 1857 lan, amma British ye tawayewudə'a duwaro kəriwuza kuru bərnidə'a walta kəlanzaro gozana.

Ngawo kəriwudəyen, kərmai kərmai British yedə ​​awo'a bərnidəye'a fuwutəgə gozaa kowada, amma na'a Lyari yedə'a kolza kozana, shidoni bərnidəye am bənyiwu Sindhiye 'a Balochi nomads'a də.[98] Sa kəriwu fato'a America ye baditənzən, ci njiye Karachi yedə ci njiye kantalla lardə diyayero sutuluyin ro wallono, Diwalwa razəwuye təranadən, hijrawu arziyibe kaduwuwa adin kada'a, Anglo-British 'a, Parsis 'a, Marathhis 'a, Goan Christians'a, gadeso'a, kəlanza Karachilan kokkada,[40] kasuwuwa kada koksana bəla kasuwuye bəlin Saddaryedən. Muhammad Ali Jinnah, shido lardǝ Pakistanbe kunkunzǝdǝ, shiga fato Wazirbe Karachiben saa 1876lan katambo am hijrawu Gujarat be jili anyiro. Cidawa garre jama mewuye loktudən tədəna fasal Gothic-a Indo-Saracenic-a lan, surodən Frere Hall tertə 1865 lan kuru daren Empress Market 1889 lan.

Laminte

[yasa | usullu yasa]
  1. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-2023_Census_12-1
  2. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-19
  3. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-India_Today_24-1
  4. ↑ http://www.dw.com/en/pakistani-journalists-face-threats-from-islamists/a-16221061
  5. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-26
  6. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Studies_on_Karachi_27-2
  7. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Gayer-2014_28-0
  8. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Gayer-2014_28-0
  9. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-29
  10. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-30
  11. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Rowman_&_Littlefield_31-1
  12. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-32
  13. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-33
  14. ↑ http://finance.gov.pk/
  15. ↑ https://web.archive.org/web/20110811023331/http://www1.american.edu/TED/karachi.htm
  16. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Rand_Corporation-2014_43-0
  17. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-44
  18. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-49
  19. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-New_York_TImes_51-1
  20. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-52
  21. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Studies_on_Karachi_27-1
  22. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-The_Dutch_East_India_Company_53-0
  23. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-58
  24. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-59
  25. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-64
  26. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-69
  27. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Miers_Elliot
  28. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-76
  29. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Gayer-2014b_78-1
  30. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Studies_on_Karachi_27-2
  31. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Gayer-2014b_78-1
  32. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-81
  33. ↑ http://resources.huygens.knaw.nl/das/detailVoyage/95544
  34. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Gayer-2014b_78-1
  35. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-91
  36. ↑ https://tribune.com.pk/story/2352894/celebrating-karachis-goan-connection
  37. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-shehri.org-2018_95-0
  38. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-97
  39. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Karachi#cite_ref-Heitzman-2008_98-1
  40. ↑ https://archive.org/details/cityinsouthasia0000heit
Dollar fallin sautuna "https://knc.wikipedia.org/w/index.php?title=Karachi&oldid=24052"