Ivar Aasen
| Sex or gender | male  |
|---|---|
| Country of citizenship | Norway |
| Name in native language | Ivar Andreas Aasen |
| Given name | Ivar |
| Family name | Aasen |
| Date of birth | 5 Shawur 1813 |
| Place of birth | Ørsta Municipality |
| Date of death | 23 Lailahir 1896 |
| Place of death | Christiania |
| Place of burial | Vår Frelsers gravlund |
| Languages spoken, written or signed | Norwegian |
| Residence | Møre og Romsdal |
| Religion or worldview | Christianity |
| Member of | Royal Norwegian Society of Sciences and Letters |
Ivar Andreas Aasen (Futu Norwegianye bowotinma; 5 Ogusta 1813lan - 23 Satumba 1896lan) shidə ilmuma falsafaye Norwegianye, manama ləbtəma, bikke makkarye ruwotəma, kuru nazəmuma.[1] Shiga zauro nozana kəla shiye təlamma Norwegianye ruwotənadə faldə sabsəna, Nynorsk, təlamma gade-gaden.[[2]]
Ngawo
[yasa | usullu yasa]Shiga Iver Andreas Aasen lan katambo Åsen suro Ørstayen (sadən Ørsten), suro bəla Sunnmøre yen, ci kəmaduwu fəte Norway yedən. Baanzə, talaa kulo gana'a, Ivar Jonsson, suro saa 1826 lan bawono. Ivar ganadə cida kuloyero sha wurazana, amma shiye zauro hangalzə kəralan sədin.[4] Awo donyi buro salak lan sǝrayin dǝ shima botany.[5] Sa shiye saa mewun lokko uskunzən, maaranta primarybe parishnzən fəlangzəna. Suro saa 1833 lan fato Hans Conrad Thoresenbero kara, kwan ruwotəma kura Magdalene Thoresenbe, Herøylan (sadən Herø), kuru nadən awowa təlam Latinbe gowono. Gana-ganan, kuru kanadi-a hangal gənatə-a lan, talaa ganadə təlamma kada nozəna, kuru kəra kimiyabe kəla garnzaben badiwono.[4] Ivarye muskonzən təlamma bəlin Norwayro sətandəna təlamma "adab" ro waltəro.[6]
Cida
[yasa | usullu yasa]Ivar Aasen (1891) Saa 1846 lan kəlanzə'a cida muskoye sammason sutuluwuna, kuru raksə tafakkarnzə'a təlam bəlanzəye Sunnmøre lan sədin; kitawunzə buro salakbedə shima kaya gana laa təlam Sunnmøreben (1843). Raktənzə ajabbadə kərmadə hangal jamaye gozəna, kuru shiga banaza kəranzə gozə kowono awo laa sha zəksənyiro. Nahawunzə təlamma Norwayyedə (Danish: Det Norske Folkesprogs Grammatik, 1848) dalil cida nguwuye, kuru bəlawuro nasha lardəye sammasoro gotənaye. Aasenye kitawunzə kalmaye nowatadə təlamma Norwegianyedə (Danish: Ordbog kəla det Norske Folkesprogyen) futu asalnzəyedən fəlewono 1850lan, kuru kakkadə allan təlamma Norwegianye nowatadə baretə badiwono, Aasenye awodo nowatadəa garzənadə. təlamma au folke-maal (təlamma ammaye) Norwayye. Saa 1853lan, shiye ada təlammanzə bəlin faidatəye codo, shidoni Landsmaal lan bowono, maananzə təlamma lardəye.[6] Fasaltə laa mbeji, shidoni zauro faidaadə dare Aasen kəlanzəye yitagatsəgəna,[4] amma kuru letəramma dareye təlamma Norwegianyedə Dano-Norwegianro kəltəro nyazənadə, təlamma adə Nynorskro wallono ("New Norwegian"), kən indimi təlamma Norwayye gomnatiyedə, Dano-Norwegian (theNorwegian). suro təlamma Danishye Norwaylan faidatinma zaman Aasenyen). Təlamma Norwegianye hukumamen gənyidə təlamma Aasenyeya karəngəmadə kuwamiyayi Høgnorsklan towondin ("Təlamma Norwegian kura"). Kudəro, amma laaye Nynorskdə Bokmål'a kalkalro gozana, sau Bokmåldə radiolan nguwuro faidatin kuru jarida nguwuson, amma New Norse (Nynorsk)də cida gomnatiyedən kalkalro faidatin[3] kuru alammaanna 17% marantayeyi.[7] Təlamma yanzəganayedəgai gənyi yaye, təlammado faidajinro gotə məradəzəna, sau amma Norwegianye ganadə sha təlamma nza buroyero faidatayin malum kadaa ləbtəwua kunten.[7] New Norsedə təlamma ruwoata kuru manatin.[8]