Iran
| Part of | Middle East, West Asia  |
|---|---|
| Inception | 1 Shawul 1979 |
| Official name | جمهوری اسلامی ایران |
| Native label | ایران |
| Short name | Иран |
| IPA transcription | ɪˈɹɑːn, ɪˈɹæn, ʔiːˈɾɒn |
| Participant in | Treaty of Gulistan |
| Named after | Aryan |
| Official language | Persian |
| Anthem | National Anthem of the Islamic Republic of Iran |
| Culture | culture of Iran |
| Motto | Takbir |
| Motto text | استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی |
| Continent | Asia |
| Country | Iran |
| Capital | Tehran |
| Located in time zone | UTC+03:30, Iran Standard Time Zone, Asia/Tehran |
| Located in or next to body of water | Caspian Sea, Persian Gulf, Gulf of Oman |
| Coordinate location | 32°0′0″N 53°0′0″E |
| Coordinates of easternmost point | 27°7′1″N 63°20′0″E |
| Coordinates of northernmost point | 39°46′48″N 44°37′12″E |
| Coordinates of southernmost point | 25°3′34″N 61°25′13″E |
| Coordinates of westernmost point | 39°20′57″N 44°6′15″E |
| Highest point | Damavand |
| Lowest point | Caspian Sea |
| Basic form of government | Islamic Republic, unitary state |
| Office held by head of state | Supreme Leader of Iran |
| Head of state | Ali Khamenei |
| Office held by head of government | President of Iran |
| Head of government | Masoud Pezeshkian |
| Executive body | Government of Iran |
| Legislative body | Islamic Consultative Assembly |
| Central bank | Central Bank of Iran |
| Currency | Iranian rial |
| Driving side | right |
| Electrical plug type | Europlug, Schuko |
| Replaces | Pahlavi Iran |
| Significant event | Iranian Revolution |
| Official website | https://president.ir/en |
| Hashtag | Iran |
| Top-level Internet domain | .ir, ایران. |
| Flag | flag of Iran |
| Coat of arms | Emblem of Iran |
| Geography of topic | geography of Iran |
| Has characteristic | not-free country |
| History of topic | history of Iran |
| Official religion | Islam |
| Railway traffic side | left |
| Open data portal | Iran Open Data |
| Economy of topic | economy of Iran |
| Demographics of topic | demographics of Iran |
| Mobile country code | 432 |
| Country calling code | +98 |
| Trunk prefix | 0 |
| Emergency phone number | 110, 115, 125 |
| GS1 country code | 626 |
| Licence plate code | IR |
| Maritime identification digits | 422 |
| Unicode character | 🇮🇷 |
| Category for maps or plans | Category:Maps of Iran |
Iran
Iran,[a][b] hukumamen kərmai kərmai Islambe Iranbe (IRI)[c] kuru Persialan notənadə,[d] shima lardə fəte Asia]bewo. Yalafətenzən Turkey'a fətenzən Iraq'a, yalanzən kuluwu Caspianbe'a, Turkmenistan'a, gədinzən Afghanistan'a, anəmgədinzən Pakistan'a, anəmnzən kuluwu Omanbe'a Persianbe'a kalangaizəna. Nəm nguwu kaduwuwa kadaye alamanna miliyon 86 yeyi nasha 1,648,195 km2 (636,372 sq mi) lan, Iran də shima kən 17 me dinalan nəm kura cidiye-a nəm nguwu jamaye-a lan.[3][8] Shima lardə kura kən arakkəmiwo suro Asia ben kuru shima lardə dunyabe zauro kau'a.
Hukumamen kərmai Islam be, Irandə nəmngəwu musləmmabe mbeji. Lardǝdǝ nasha uwuro yakkata kuru lardǝwa 31 mbeji. Tehran shima bərni kura lardədəye, bərni kura kuru dawudi kungənaye.
Na kəla furum zamanbe, Irandə tun zaman Palaeolithic cidiyabedən napsana. Nasha kura Iran ye də buro salak lan sha Medes ye kəlzana cidiya Cyaxares yen karnu kən tulurmin BC lan, kuru nəm kuranza nazəna karnu kən arakkəmin BC lan, sa Cyrus the Great ye mairi Achaemenid ye koksəna dən, shi do ne kura ma suro gargam kureye lan. Alexander the Great də karnu kən diyaume BC lan mairi dəga zuwuna. Fitəna Iranyedə karnu kən yakkəme BC lan mairi Parthianbe kokkono kuru lardədəga sutuluwuna, shi doni mairi Sasanianbe karnu kən yakkəme AD lan waratazənadə. Iran kureyedə fuwutə ruwo-a, bare-a, bərnitə-a, adin-a, gomnati daube-a suruna. Zaman Sasanianbedə zaman dinarbero gotəna suro gargam kəla furum zamanbe Iranben. Musulummaye karnu kən tulurmin AD lan nashadə'a zuwuna, adəye səkə Iran'a Islamro wallono. Adab-a, falsafa-a, isawu-a, kurun-a, ilmu falakbe-a, nzundu-a doni zaman Sasanianben fuwuzanadə zaman Islambe Golden Age-a Persian Renaissance-adən bəlintəgəna, loktu kərmai musləmmabe Iranbe kadaye kərmai Arab be-a dazənadən, təlam Persian bedə walta cishango kuru lardədə-a Mongolth-a Con11thro sadəna. karnuwa kada.
Suro karnu kən 16thben, am Safavidsbedə walta kəriye Iranbe kəllata koksana shi Twelver Shi'ismdə shima adin hukumabewo. Loktu kərmai Afsharid ye karnu kən 18th ye lan, Iran də shima duno dunyabe kurawo, amma ngawo Qajars ye kərmaiya səmowonayen kərma dəro awo adə gənyi. Badiyaram karnu kən 20th ye lan, kərmai Persia ye dəga faltə kuru kərmai Pahlavi ye dəga Reza Shah the Great ye koksəna, shi do Qajar shah dareye dəga suro saa 1925 yen səsangəna də. suro saa 1979 yen kərmai kərmaiye kərmai Islam bedə Ruhollah Khomeini ye kokkono, shi dəwo kərmai kura lardədəye buro salakye. Suro saa 1980 lan, Iraq ye Iran ro bətərəm cina, kəriwu saa uskuye Iran-Iraq ye dəga suwudə, shi do ne stamate lan daano də.