England
| Name in native language | England  |
|---|---|
| Official name | England |
| Native label | England |
| Nickname | Blighty |
| Named after | Angles, land |
| Official language | English |
| Anthem | God Save the King |
| Continent | Europe |
| Country | United Kingdom |
| Capital | London |
| Located in the administrative territorial entity | United Kingdom |
| Located in time zone | Greenwich Mean Time |
| Coordinate location | 53°0′0″N 1°0′0″W |
| Coordinates of easternmost point | 52°28′52″N 1°45′46″E |
| Coordinates of northernmost point | 55°48′0″N 2°2′0″W |
| Coordinates of southernmost point | 49°51′0″N 6°24′0″W |
| Coordinates of westernmost point | 49°53′0″N 6°27′0″W |
| Highest point | Scafell Pike |
| Lowest point | The Fens |
| Basic form of government | parliamentary monarchy, constitutional monarchy |
| Office held by head of state | monarch of the United Kingdom |
| Head of state | Charles III |
| Office held by head of government | Prime Minister of the United Kingdom |
| Head of government | Keir Starmer |
| Legislative body | |
| Currency | pound sterling |
| Shares border with | Scotland, Wales |
| Replaces | Kingdom of England |
| Language used | English |
| Official website | https://www.visitengland.com/ |
| Hashtag | england |
| Flag | flag of England |
| Coat of arms | Royal Arms of England |
| Official symbol | Tudor rose |
| Depicted by | Charles James fonds |
| Geography of topic | geography of England |
| History of topic | history of England |
| Patron saint | Saint George |
| Related category | Category:England-related lists |
| Economy of topic | economy of England |
| Demographics of topic | demographics of England |
| Country calling code | +44 |
| Category for maps or plans | Category:Maps of England |
England
Lardǝ England bedǝ lardǝ do United Kingdom be. [1] Lardə də na kərtədo Great Britain be dən kara, shidoni kashi 62%wa kozəna, kuru kərtədo gana 100 kozəna ro kəllata. Kǝla yala Scotland wa kuru fǝte gǝdi Wales wa lan kǝlangai tana, kuru yala lan North Sea wa, anǝm lan English Channel wa, anǝm lan Celtic Sea wa, kuru fǝte gǝdi lan Irish Sea wa lan kalangainte na. Kǝla-gǝdi lan Europe continent be dǝ, kuru kǝrawu lan Ireland be dǝ. Nǝm nguwu dǝ 56,490,048 suro adadu jama be suro saa 2021 be ladǝn gai wono. London dǝ shima bǝrni kura larde dǝ bǝwo.
== Nasha do kǝrma england gultin dǝ buro salakkin am zaman be dǝlan nabsana woktu do paleolithic samibe dǝn. Su sha Angleslan gowotə, təlamma Germanicye sandidoni karni 5meya 6meya nabsanadə. England də lardə kəlakəlro wallono karnu kən 10th ye lan kuru ada'a shara'a dunya sammason zauro faida'a tən zaman Discovery ye lan, shi do karnu kən 15th lan baditəna də.[[2]] Mairi england be, shido mairi wales be suron mbejidə ngawo saa 1535yen, kərmai kəlanzəbero waltənzəro wawono yim yim kəntawu May be kawunzə 1, saa 1707lan, sa doka mairido (acts of union)ye kəlakəl siyasabe mairi Scotland be'a cado kuru mairi great britaniyabe'a cado.
Nasha England be də nguwusoro kau gana-a sədiya-a, musammanno dawu-a anəm-a lan. Nasha cidiye-a kauye-adə nguwusoro yala-a fəte-a lan tuwandin, Dartmoor-a, kəmaduwu kəmaduwuye-a, Pennines-a, Shropshire Hills-a kunten. Nasha bərni kura London yedə nəm nguwu amye miliyon 14.2 suro saa 2021 yen, shidə nasha bərni kura United Kingdom ye də'a wakiljin. Nəm nguwu England ye miliyon 56.3 də, kashi 84% nəm nguwu United Kingdom ye də'a gozəna,[14] nguwuso London'a, South East'a, bəla'a Midlands'a, North West'a, North East'a, Yorkshire'a lan, sandi doni falnzawoso nasha'a sanyiyaye kura ro walzəna suro karnu kən 19th ye lan.[[3]]
Suro cidibe
Kuru wune: Nasha cidibe Englandbe
Su "England" də su Nasaraye kureye Englaland lan gowotə, ma'ananzə "cidi Angles ye".[[4]] Amma Angles də sandima təlamma Germanicye faldo Great Britainlan nabsanadə woktu badiyaramma saa dauyedən. Sandidə nasha Angelnyedən kesha kərmadə kəriye Jamusye Schleswig-Holstein lan bowotindən.[17] Kalimadaa buro salakkin faidatə gənatənadə, "Engla londe" də, dare karni kən ləngarin fasaritə Nasara kureye Bedeye gargamma cociye amma Nasarayedən. Kalmadə daji ma'ananzədə "cidido Nasaraye napsanadə", amma Nasaraye suronzan mbeji na kərma anəm-gədi Scotland yen bowotində amma sadən nasha mairi Nasaraye Northumbriayedən kara. Anglo-Saxon Chronicle ye kitawu Domesday ye saa 1086 ye də England samma zamzəna, ma'ananzə mairi England ye də, amma ngawo saa gana laayen Chronicle ye wono King Malcolm III də "Scotland lan suluwu Lothian Englaland yero lewono", adəye səkə sha faidatəna futu kureye lan.[18
] Anglesro waltəgə buro salakbedə suro cida karnu kən tilomin Tacitus, Germaniayen wakawono, shidoni kalima Latinbe Anglii faidatənadə.[19] Etymology su jilidəye kəlanzədə maləmmaye kambiwuzana; shawari tina kəla shidə zadə Angeln peninsulaben təbandəna, zadə angularbe.[20] Futuyin kuru ayi nankaro kalimadə su təlamma adəyen gowotə, amma gade alammaanna Saxon yedə gənyiro, lardə sammasoro faidatə badizənadə notənyi, amma alammaanzədə adado amma Germanicye Britainlan Angli Saxonesro bowotədəa leyata au Nasara Saxonsro sandiya Saxons continentalyeya yektəro (Ealldd]1. Təlamma Gaelic Scotland yedən, təlamma Saxonyedə sunza kalimado Englandyedəro cado (Sasunn); [22] allaigai, su Welshye təlamma Nasarayedə Saesneg. Su do kərawo England ye də shima Loegria, kalima Welsh ye England ye də'a leyata, Lloegr, kuru sha gargam Arthurian ye lan faidatə sha nowata ro wallono. Albion də England ro faidatin nəm kaya lan, [23] amma maananzə buroyedə shima jazira Britain ye sammaso.
Gargam
[yasa | usullu yasa]Hawar kura: Gargam Englandbe
Kashimo zamanbe nankaro, Timeline gargam Nasarabe wune.
Kawu Gargam
Hawar kura: Kawu gargam Britainbe
Kawusuwadə suro dongur samin dazənaben fəlejin kuru dongur gadedə samidən bowata.
Stonehenge, awo tarihi be zaman kurebe
Shadado buro salak yen adamganabe nasha kǝrma England lan notǝnadǝ shima Homo antecessor, saa 780,000 ngawoyeyi. Shila adamganabe shiro kureyewo England lan təbandənadə saa 500,000 kozənalan təbandəna.[24] Am zamanbedə sandiya loktu Upper Paleolithic ben nadən napsanaro nozana, amma naptəram abadanbedə suro saa 6,000 kozənaben kokkada.[25] Ngawo zaman kankalabe dareyedən dabbawa cam kǝnjuman kura kura jili mammoths so, bison so kuru woolly rhinoceros so bas gafsǝna. Saa 11,000 kozənalan, sa kankaradə ngawotə badizənadən, amsoye walta nadəro napsana; kulashi geneticbe fəlezəna sandidə yala Iberian Peninsula ben kesha.[26] Nəm nguwu kəmaduwuyedə zaman kəmaye'a cidiyanzən kuru Britain də'a kotowo cidiye lan Ireland'a Eurasia'a kəllata.[27] Kǝmaduwu so dǝ tǝrayin dǝn, sha Ireland lan yakkata saa 10,000 kozǝna dǝn kuru ngawo saa duwu indiyen Eurasia lan yakkata.
Ada Beakerbedə saa 2,500 BC yeyiro isa, awo kəmbube-a awo kəmbube-a tololan tətandənadə-a, kuru awo kəmbube-a fulutəbe-a copper ores smeltingro faidatə-a suwudəna.[28] Loktu adəlan awowa tarihibe kura-kura zaman Neolithicbe jili Stonehenge (loktu III) kuru Avebury-a gartəna. Tin-a copper-a kəltəlan, sandi doni nadən ngəwuzanadə, am ada Beakerbedə ngarkime satandin, kuru dare sudə sulan sətandin. Fuwutə su smelting ye dəye banazəgə bare ngəla gartə badiwono, bare fuwuzəgəna (misallo, bare Celtic ye lan), kuru balimiya ngəla tando'a.[29]
Battersea Shielddə shima awo faida'a kisandi Celtic ye kureye Britain lan təbandində.
Woktudo sha suyen, ada Celticyedə, ada Hallstatt'a La Tène'a lan gowotə, Europe dawuyedən kedo. Brythonicdə shima təlamma manatinma loktudən. Jamidə jili; futu Ptolemyye Geographia lan təlamma 20 yeyi mbeji nadən. Futu nashawa gade cidiya Empire be yeyi, Britain də tussuna kəla kəltə kasuwube Romans'a sədin. Julius Caesa kərmai Roma bedə indiro bətərəm gənatə jarabsəna suro saa 55 BC yen; nguwusoro kənasartənyi yaye, shiye mai kasuwuma Trinovantes lan kokkono.
Laminte
[yasa | usullu yasa]- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/2021_United_Kingdom_census
- ↑ https://www.instituteforgovernment.org.uk/explainer/english-devolution
- ↑ https://geoportal.statistics.gov.uk/datasets/ons::standard-area-measurements-for-administrative-areas-december-2023-in-the-uk/about
- ↑ https://www.ons.gov.uk/file?uri=/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/datasets/populationestimatesforukenglandandwalesscotlandandnorthernireland/mid2022/mye22final.xlsx