Alexander Agassiz

Alexander Agassiz

human

Sex or gender	male
Country of citizenship	America, Switzerland
Name in native language	Alexander Emanuel Agassiz
Given name	Alexander, Emmanuel, Rodolphe
Family name	Agassiz
Author citation (zoology)	A. Agassiz
Date of birth	17 Jimada gaji 1835
Place of birth	Neuchâtel
Date of death	27 Armalan 1910
Place of death	RMS Adriatic
Place of burial	Forest Hills Cemetery
Father	Louis Agassiz
Stepparent	Elizabeth Cabot Agassiz
Sibling	Ida Higginson, Pauline Agassiz Shaw
Child	Rodolphe Louis Agassiz
Significant person	Charles Wyville Thomson
Languages spoken, written or signed	English
Writing language	English
Employer	Harvard University, United States Coast Survey, Calumet and Hecla Mining Company, Anderson School of Natural History
Educated at	Harvard University, Harvard School of Engineering and Applied Sciences
Award received	Pour le Mérite for Sciences and Arts order, Honorary Fellow of the Royal Society of Edinburgh, Fellow of the American Academy of Arts and Sciences, Victoria Medal, Foreign Member of the Royal Society

Alexander Emmanuel Rodolphe Agassiz (kəntagə Disembaye kawunzə 17, saa 1835-kəntagə Maciye kawunzə 27, saa 1910), tada Louis Agassizbe kuru tadanzə Elizabeth Cabot Agassizbe, shidə ilmuma kimiyabe kuru nzunduma Americabe.

Gargam

Agassiz də Neuchâtel lan katambo, Switzerland lan katambo, kuru amnzə kura'a, Louis-a Cecile-a (Braun) Agassiz-a, saa 1846 lan hijra sadəna. Jamiya Harvard yen suro saa 1855 lan tamozəna, darelan ilmu nzunduye-a chemistry-a kərawono, kuru degree Bachelor of Science ye mowonti kimiyabe Lawrence ye suro saa 1857 yen gowono; suro saa 1859 lan banama kulashi ci kəmaduwu United Statesbe ro wallono.[3] Fuwulan shidə gonyi ilmu njiye ichthyologybe ro wallono.[4] Agassiz də sha karrada kəla mowonti kisandi-a kimiyabe-a Americabe suro saa 1862 lan.[5] Hatta zaman kəmaye saa 1866 ro saadənan, Agassiz də banama kura fato awowa gargamye gənatəye shi do baanzəye Harvard lan koksəna dəlan cidazəna.[2]E.J. Hulbert, sawanzə Agassizbe yanzəganabe, Quincy Adams Shaw, shiye nəmngəwu ngarkime shiro Calumet gultində kəla cidi Keweenawbe suro Michiganben səbandəna. Hulbert ye sandiya, rokko sawa’anzayen, cidaram lamar bəlaye dəga yiwo ro shawari cina, shi do dare lan Calumet a Hecla Mining Company lan notənama dəwo Calumet, Michigan lan da’ana də. Summer shimadən, shiye bəlawurozə kəlanzəro minesdə kururo lezə kuru ngawodən shiye treasurer cidaramdəyero wallono.

Suro winter saa 1866-a badiyaram saa 1867-a yen, cida latədəye fulutə badiwono, dalil copper suro conglomerate dəyen latədə zauro zau nankaro. Hulbert ye awo suro mines ye dəga səladin kuru cida gadero lewono. Amma Agassiz ye təma kəla mines ye dəga kolzəro waano. Shiye waltə minedəro suro kəntagə March 1867yen, kamunzədə-a tadanzə gana-a. Loktu shimadən, Calumetdə naptəram cintə, loktu binəmyen gayinba kuru kəla furumgatadən zauro cintəzəna loktu kawusuwaben yayi. Karewa suro bəladiyayen sətinba dəro, Agassiz ye ngənəwuzəna nəm kalkalro, amma Boston ro waltənadən, Shaw də kusuwuye sha sətana kuru awo məradənzaye wurtəna. Shaw ye bana kungənaye John Simpkins lan səwandəna, shi do ne cidaram dəye cidanzə gozə kozəna də.Agassiz də Calumet lan naptə gozə kowono, hangal-hangallin fuwutə sədin nasha cida latədəyen, hatta shiye raksə latədəga kolzə cidiya manaja kurayen kuru Bostonro waltə saa 1868 kawu winterye zawal manəm kuruyedə zakcinro. Lamar cidabedə fuwutə gozaa kowada kuru suro kəntawu Mayben saa 1871, cida cidabe kada kəlta Calumet-a Hecla-a Mining Company-a Shawdə shima kuranza buro salakbewo. Suro kəntagə August saa 1871 lan, Shaw ye "cida kolzəna" kəla Board of Directors yen kuru Agassiz də kura lardəye ro wallono, nasha shima dəlan səta har bawono. Kawu karnudə baditənan, kamfani adə shima copper tandoma kurawo lardə United Statesben, saa kadaro reta jumladəbe kozəna sətandin.

Agassiz də shima dalil kura do kənasar mine ye dəga gozə kozəna kuru mine dəga saa indiro ziyara sədin. Shiye awo bǝlin sutuluwuna injin kura laa yikolan, shiga Superior lan nowotǝ, shido raksǝ kawu ton 24 suro mita 1,200 (gowodǝ 3,900) hafcinma. Shiye kuru zawal maara cidiye garzəna kuru zawal njiro letəye lazəna. Son yaye, ngawo loktu laayen mines də hangalnzə loktu sammabe məradəzənyi, saa sammason, kuru shiye waltə awo sədinma kəla gargam alagəlabe Harvard lan sədin dəro wallono. Suro arziyinzə copperben, shiye dola US$500,000 Harvardro ceno fato awowa adabe gənatəbe zoologybe-a dalilla gade-aro.[6]Ngawo bawanzə bazənayen suro saa 1873 lan, Agassiz ye kəriye gana laa Newport, Rhode Island lan səbandəna, shidoni kururam Narragansett Bay ye fəlejinma. Na allan fato kura-a laboratory-a garzəna nanzə kəndaramzəye nankaro. Fatodə suro saa 1875 lan tamowatə kuru kuro shiga Inn at Castle Hill lan nowotə.

Shidə memba ilmuwu kimiyabe-kəla South Americabero saa 1875lan, na shiye kulashi copperbe Peru-a Chile-abedə kulassəna, kuru kulashi kada kəla kəmaduwu Titicacaben sədəna, kazəyiya karewa kurebe Peruvianbe faida-a sabsənadən,[2] shidəwo Museum of Comparative Zoology (MCZ)ro cinadə, shidəwo buro salakkin shi181. amari yioma hatta kərmunzəro saa 1910 lan, katiwunzə kəlanzəye Elizabeth Hodges Clark də shima cidaram MCZ ye dəga sunotin sa cidanzəye sha diyaro səkkənadən. Shiye Charles Wyville Thomson'a banazəna kəla kulashi-a yaktə-a kəla awowa sabtənaben suro saa 1872ben, kuru ruwozəna kəla Echiniben (2 vols., 1872-1874) suro hawarraben. Kate saa 1877-a 1880-a yen, shiye suro bəladiya yakkə do mara njiye Blake of the Coast Survey ye dəro cidazəna (sunzə United States Coast-a Geodetic Survey-a ro faltəna suro saa 1878 yen), kuru hawarnza samma kitawu indi lan bayanzəna (1888).[4] Kuru suro saa 1875-yen, shiga wakil karapka falsafawu Americabero karrada.[10]

Suro saa 1896 lan, Agassiz ye Fiji-a Queensland-a ro lezə kuru Great Barrier Reef dəga kulassəna, kəla lamar shima dəyen kakkadi laa baksəna saa 1898 lan.

Agassizbe ruwonzə gade kəla zoology njibedən, ngəwunzaso suro bulletins-a kuru memoirs-a fato awowa adabe zoologybe kəltəben mbeji. Son yaye, suro saa 1865 lan, shiye rokko Elizabeth Cary Agassiz, yanzə kura, kəra kəla kəmaduwuben suro gargam alagəlaben baksəna, cida loktu fallan kalkal kuru hangal gənajinma. Sandiye kuru suro saa 1871 lan, Dabbawa suro njiye Massachusetts Bay ye dəga baksana.[4]Shiye Order Germanbe Pour le Méritebe kəla kimiyabe-a nzundube-a suro kəntagə Augustbe saa 1902lan səbandəna.[11]

Agassiz də kura mowonti kimiyabe lardəye, shi done suro saa 1913 lan shiro Alexander Agassiz Medal gultin dəga cin. Suro saa 1910 lan maara njiye RMS Adriatic lan bawono kəla zawal New Yorkro Southampton lan lejindən.

Shi-a kamunzǝ Anna Russell-a (1840-1873) sandima awanza tada yakkǝbe- George Russell Agassiz (1861-1951), Maximilian Agassiz (1866-1943) kuru Rodolphe Louis Agassiz (1871-1933).

cida

Alexander Agassiz də sha su ilmu kimiyabe jili gorjamabe shiro Anolis agassizi gultində-a kuru bənyi shiro Leptochilichthys agassizii gultində-a lan taktəyin.

Gunki Alexander Agassizbe suro saa 1923ben gartənadə Calumet, Michiganlan kara, batau fatonzə zaman kəndawuben na shiye napsənadən loktu cidanzə kura kamfani Calumetbe-a Heclabe-a sədindən. Headquarter kampanibedə, gunki Agassizbe, kuru garra gade kada kuru alamawa cidibe kamfani kərmaaro baro walzənadə kuro sandiya Keweenaw National Historical Park shiro cistayin kuru shiro cistayin, shi dəwo gunki Agassizbedəga surin.[15] Gar kura tasha njiye Hopkinsbedə shiro sunzə bowotəna.

Kakkadəwa ləbtə

• Agassiz, Alexander (1863). "List of the echinoderms sent to different institutions in exchange for other specimens, with annotations". Bulletin of the Museum of Comparative Zoology 1 (2): 17–28.
• Agassiz, Elizabeth C., and Alexander Agassiz (1865). Seaside Studies in Natural History. Boston: Ticknor and Fields.
• Agassiz, Alexander (1872–1874). "Illustrated Catalogue of the Museum of Comparative Zoology, at Harvard College. No. VII. Revision of the Echini. Parts 1–4". Memoirs of the Museum of Comparative Zoology 3: 1–762. Plates
• Agassiz, Alexander (1877). "North American starfishes". Memoirs of the Museum of Comparative Zoology 5 (1): 1–136.
• Agassiz, Alexander (1881). "Report on the Echinoidea dredged by H.M.S. Challenger during the years 1873–1876". Report of the Scientific Results of the Voyage of H.M.S. Challenger During the Years 1873–76. Zoology. 9: 1–321.
• Agassiz, Alexander (1903). "Three cruises of the United States Coast and Geodetic Survey steamer 'Blake' in the Gulf of Mexico, in the Caribbean Sea, and along the Atlantic coast of the United States, from 1877 to 1880. Vol I". Bulletin of the Museum of Comparative Zoology 14: 1–314.
• Agassiz, Alexander (1903). "Three cruises of the United States Coast and Geodetic Survey steamer 'Blake' in the Gulf of Mexico, in the Caribbean Sea, and along the Atlantic coast of the United States, from 1877 to 1880. Vol II". Bulletin of the Museum of Comparative Zoology 15: 1–220.
• Agassiz, Alexander (1903). "The coral reefs of the tropical Pacific". Memoirs of the Museum of Comparative Zoology 28: 1–410. Plates I. Plates II. Plates III.
• Agassiz, Alexander (1903). "The coral reefs of the Maldives". Memoirs of the Museum of Comparative Zoology 29: 1–168.
• Agassiz, Alexander (1904). "The Panamic deep sea Echini". Memoirs of the Museum of Comparative Zoology 31: 1–243. Plates.