Jump to content

Albrecht Dürer

Links yasa
Wikipedia lan
Albrecht Dürer
kam
Sex or gendermale Yasa
Country of citizenshipDuchy of Bavaria Yasa
Name in native languageAlbrecht Dürer Yasa
Given nameAlbrecht Yasa
Family nameDürer Yasa
NameAlbert Durer Yasa
Date of birth21 Chidi 1471 Yasa
Place of birthNürnberg Yasa
Date of death6 Shawul 1528 Yasa
Place of deathNürnberg Yasa
Place of burialJohannisfriedhof Yasa
FatherAlbrecht Dürer the Elder Yasa
MotherBarbara Dürer Yasa
SiblingHans Dürer the Younger, Endres Dürer Yasa
SpouseAgnes Dürer Yasa
RelativeHieronymus Holper, Hans Frey Yasa
GodparentAnton Coberger Yasa
Significant personWillibald Pirckheimer Yasa
Languages spoken, written or signedMiddle High German, German Yasa
Field of workart of painting Yasa
StudentHans Baldung Grien, Julius Caesar Scaliger Yasa
Student ofAlbrecht Dürer the Elder, Michael Wolgemut Yasa
ResidenceVenezia, Nürnberg Yasa
Work period (start)1484 Yasa
Work period (end)1528 Yasa
Ethnic groupGermans Yasa
Religion or worldviewLutheranism Yasa
SponsorMaximilian I Yasa
Participant inGold + Silber Schmuck + Gerät von Albrecht Dürer bis zur Gegenwart Yasa
Notable workMelencolia I, Adoration of the Magi Yasa
MovementGerman Renaissance Yasa
Owner ofPortrait of the artist's father Yasa
Influenced byMichael Wolgemut, Jacopo de' Barbari Yasa
Described at URLhttps://research.britishmuseum.org/research/search_the_collection_database/term_details.aspx?bioId=127877, https://katalog.arthistoricum.net/?tx_find_find%5Bq%5D%5Btopic%5D%5B0%5D=Dürer%2C%20Albrecht%201471-1528&tx_find_find%5Bfacet%5D=, https://www.arthistoricum.net/themen/wvz/albrecht-duerer/digi-literatur Yasa
Depicted byFeast of the Rosary, Self-portrait at Thirteen Yasa
Copyright status as a creatorcopyrights on works have expired Yasa
Artist files atFrick Art Research Library, College for Creative Studies Library, National Gallery of Art Library Yasa
Has listlist of woodcuts by Albrecht Dürer, list of engravings by Dürer, list of paintings by Albrecht Dürer Yasa

[1]Albrecht Dürer (/ˈdjʊərər/; German: [ˈʔalbʁɛçt ˈdyːʁɐ]; 21 May 1471 ⁇ 6 April 1528), loktu laan English lan Durer lan bowotində, shima maləm Germany be, print maker, kuru theorist zaman German Renaissancebe wo. Nuremberg lan baditənadə, Dürerye daraja-a nəmfaidanzə-a lardəwa Europe bǝ dən cido suro saa findiyedən dalil awowa ngəla-a katti tiyibe-an. Shiye rokko kisandiwa Italiyabe kura zamannzǝbe-a, Raphael-a, Giovanni Bellini-a, kuru Leonardo da Vinci-a-a-a-a-a, kuru saa 1512 lan Emperor Maximilian Iye sha banazəna. Dürer ye cidanzə kura də suronzən awo kəltaye mbeji, nzundu do shiye səraana də suro baktənzə dareye lan, altarpieces, fotowa kəlanzəye, launu njiye-a kitawuwa-a. Woodcuts series də zaye lan Gothic ye cidanzə gade so'a kozəna, amma muradə zawal dəye falzəna, amma futu shiye burin ro cistaye də'a faraksəna. kurtəwa noatadə suronzan Meistersche yakkə (baktə kura) Knight-a, kərmu-a shatan-a (1513), Saint Jerome suro kəranzəyen (1514), kuru Melencolia I (1514). Launuwanzə njiyedə shiga kam Europebe landscape artists buro salakbero fəlezəna, kuru fotowanzə kəlanzəye kasatsənadəye sandiya fuwuzəna kuru mauduwuwa kisandibe kəlanzabe-a.

Dürer ye motifs kureye-a tiyi kazəmuye-a kisandi yalabero yikodə, ilmunzə kisandiwu Italibe-a adamganabe Germanbe-a men, darajanzə kam zauro faida'a Renaissance yalabe ro səwandəna. Adəga kitawunzə theoretical treatisesbedəye dunozəgəna, shidəwo suronzən kaidawa isawube kururam linearbe-a nəmkalkal tiyibe-a mbeji.

Gargam

[yasa | usullu yasa]

Kǝnǝnga buroye (1471-1490)

[yasa | usullu yasa]

Dürer də kəntagə Mayye kawunzə 21 saa 1471 lan katambo, tada kən yakkəme kuru tada kən indimi Albrecht Dürer kura-a Barbara Holper-a ye, sandi do saa 1467 lan nya'ada. Albrecht Dürer kuradə (aslan Albrecht Ajtósi) dinar tandoma kənasartəna shidoni saa 1455 lan Nurembergro Ajtós lan lezənadə, karəngə Gyula suro Hungaryben.[7] Shiye Barbara, fero kəmanzəyedə nyawono, sa shi kəlanzəma kəmanzəro walzənadən.[6] Yanzə, Kinga Öllinger də fərtənzə Hungary lan, [8] sau shidə Sopron lan katambo. Kamu-a kwa-adə dulinza mewun usku, suronzan yakkə bas kənəngatə. Hans Dürer (1490-1534), shiye waltə fentimaro wallono, cidiya Albrecht kurayen sha allamtəna. Yanza gade do kənəngatəna də, Endres Dürer (1484-1555), kasuwu bawanzaye dəga gozə kuru dinar tandoma kura.[9] Su Jamusbe "Dürer" də fasari təlam Hungarianben, "Ajtósi".[7] Buro salakkin, shidə "Türer", ma'ananzə cinna tandoma, shidoni "ajtós" təlam Hungarianben ("ajtó" lan, ma'ananzə cinna). Cinna laa suro coat-of-arms yalladəye sowondənadən mbeji. Albrecht Dürer shi ganadəye dare "Türer" dəga falzəna, su baanzəye su fatoyedə, "Dürer" ro kalaksəna, təlamma Nurembergyedəro gotəro.[6]

Sau Dürer ye ruwo gargam kəlanzəye kolzəna dəro kuru zauro sha dau saa findinzəyen nozana dəro, kənənganzə na kadalan ngəlaro ruwotəna. Ngawo saa gana laa maarantaye lan, Dürer ye awowa dinar tando-a kuru kurtə-a na bawanzəyen səliwo. Baanzəye shiga allamtə dinar tandoye gozə kowono yaye, shiye nəm ilmu kurtəye fəlezəna hattaa shiro Michael Wolgemutro allamtə badiwono sa’anzə mewun lokko uwurlan suro saa 1486 lan.[10] Foto kəlanzəye, kurtə na liwulayen, saa 1484 (Albertina, Vienna) "loktu wu ganadən", futu ruwonzə dareye gulzənayeyi. Kurtə adə shima kurtə nduliye buroye jilifi yayi, kuru, Dürer's Opus One, banazəgə cidanzə bayanzəna kəla shilan gozənaro, kuru sambisoro shi kəlanzə'a kəllata.[11] Wolgemut də shima kisandima kura Nuremberg lan loktudən, na cidabe kura cida kisandibe kada sədin, musammanno kitawuwa kəskalan kəlta. Nuremberg də sadən bərni faida'a kuru fuwuzəna'a, dawudi kitawu baktəye'a kasuwu'a nəm kəji'a kadaye. Kəltəram duno'a Italy'a mbeji, musamman maro Venice'a, nəm cintə gana Alps'a.[12]Dürer ye babanzə Anton Koberger ye dinar tando kolzə baktəma kuru baktəma ro wallono saa Dürer ye tamboyen. Shima kitawu baktəma zauro kənasartənama lardə Germanyben, gana-ganan mashin baktəye findin diyau-a ofiswa kada-a Germany-a lardə diyabe-a lan sətana. Kitawu Kobergerbe nowatadə shima kitawu shiro Nuremberg Chronicle gultinmadə, sha saa 1493 lan baksana təlam Jamusbe-a Latinbe-a lan. Suronzən awoa 1,809 kəskalan kəltabe mbeji (amma block faldəga waltə-waltə faidatəna) shi Wolgemut workshopdəbe. Dürer waneye kəla awowa anyiben cidazəna, sau cidadə loktu shi Wolgemut'a dəga badizənadən.[12]

Wanderjahre-a nyiya-a (1490-1494) lan (1490-1494)

[yasa | usullu yasa]

Ngawo kərazə tamozənayen, Dürer ye ada German ye Wanderjahre gotəye dəga zəgayin—suro saa gadeyen—shi do kəra gultəma dəye nzunduwa masters gadeyen səlina də, adanza fatoye-a zaye kəlanzaye-a; Dürer də saa diyau yeyiro lejin. Suro saa 1490 lan lewono, waneye cidiya Martin Schongauer yen cidaro lewono, kam kura yala Europe ye də, amma shi do ne bawono kawu Dürer ye Colmar ro saa 1492 lan nazəyinro. Colmar lan, Dürer dəga yanzəganawa Schongauerbe, dinar tandoma Caspar-a Paul-a kuru fentitəma Ludwig-aye sha saraana. Dareram saa shima dəyen, Dürer ye Basel ro lezə yanzəgana Martin Schongauer ye dəga naptəro, dinar tandoma Georg ye dəga. Dürer ye foto kəlanzəye buro salak ye kurzəna də (kərmadə Louvre lan) loktu adəlan kurtəna, waneye sha Nuremberg ro waltəyin.[12]Ngawo Nuremberg ro waltənayen, yim kawu kəntawube 7 kəntawu Julybe saa 1494, saa 23 lan, Dürer də Agnes Frey'a nyawono ngawo dawari done loktu shi bayen tədənan. Agnes də fero cidama ngarkime nowata (kuru harpist amateur) bərnidən. Son yaye, duli ndasoma nyiyadən tuwondənyi, kuru Albrecht lan su Dürer də bawono. Nyiya kate Agnes-a Albrecht-a ye də kurnotəgənyiro təmazana, futu wasika Dürer ye fəlezəna yeyi shi done Willibald Pirckheimer ro kəla kamuzəyen manazəna də, shiro "kuruwu dina" lan bowono kuru manawa gade kəladən manazəna. Pirckheimer ye nəm watənzə kəla Agnes ye dəga sirzənyi, shi də kam təlam kəji'a, shi do banazə Dürer'a kərmunzə ganaro səkkəna də.[13] Malumma kadaye Albrecht də jima'i indi'a au nəm luwala'a, dalil waltəgəram maudu'u nəm luwalaye suro cidawanzəyen (misallo The Men's Bath), kuru jilinzə'a.

Bəlaro buro salakbe Italyro (1494-1495)

[yasa | usullu yasa]

Suro kəntagəwa yakkə nyiyanzəben, Dürerdə Italyro lewono, tilonzə, waneye kwasuwa Nuremberglan fəlangzənadəye sha səkkə. Shiye kurtəwa njiye sədəna loktu kəla Alpsben bəlawurojindən. Laaye kənəngatəna kuru laadə waneye cidanzə dareyedən na'a zahirye kalkallan asutin, misallo Nemesis'a kəlzənadə.

Italy lan, Venice ro lezə dunya kisandibe fuwuzənadə kərawono.[17] Wolgemut ye kərazəna lan, Dürer ye futu baktə na harzəna lan səlina kuru katakau lan zayetə zaye German ye lan, cida Schongauer ye-a Housebook Master ye-a lan.[17] Shiye kuru cidawa Italybe laa Germanylan səbandin, amma ziyara indi shiye Italyro sədənadə shiro taasir kura sədəna. Shiye ruwozəna Giovanni Bellini də shima kam kurawo kuru shima awo kurtama Venice ye dəwo zauro ngəla wo. Kurtənzə-a kuru awo kəlzəna-adə taasir am gadeye fəlejin, masammanno Antonio del Pollaiuolo, shiye nəm tiyi tiyibedəro hangalzə gənazəna; Lorenzo di Kredi; kuru Andrea Mantegna, shidoni cidanzə kopiwa sədəna loktu allamtəyen.[18] Dürer ye waneye Padua-a Mantua-a ro lezəna kəla bəlawuro adəyen.[n 2]

Nurembergro waltəgə (1495-1505)

[yasa | usullu yasa]

Sa Nuremberg ro waltənadən saa 1495 lan, Dürer ye cidaramzə kəlanzəye kazəna (nyiyatə adə nankaro məradətəna). Saa uwu fuwuyedən, zayenzədə taasir Italybe'a jili yalabe'a kəlzəna. Kambiwuwaro cidanzə ngəla saa buroye cidaramdəyedə shima baktənzə kəskaben, ngəwunzaso adinbe, amma awowa dunyabe jili The Men's Bath (c. 1496) ye mbeji. Anyi kura kuru zauro ngəlaro kamtəna woodcuts Germanbe ngəwuso'a kozəna, kuru zauro tuskaata kuru kalkal.

Kərmadə Dürer ye kəlanzəma woodblocks dəga kamzənaro təmatənyi; cida adə kam cida mukkobe gonyiye sədin. Son yaye, allamtənzə suro studio Wolgemut ye də, shi do ne altarpieces kada kukustəna kuru fentitəna kuru indiso woodblocks woodcut ro kurzə kuru kamzəna də, tawadəro shiro asutə kura cina kəla awo do ne nzundu dəga tədin ma, kuru futu block cutters lan cidatin ma. Dürer ye zayenzə kəla woodblock kəlanzəyen kurzə, au warak lan kurtə block dəro kəlzəna. Diwal ndason yayi, kurtənzə sodə bannatəna loktu blockdə kamtəyen.Zayewanzə mewun arakkə Apocalypsebedə saa 1498 lan cedo, futu kurtənzə St. Michaelbe Dragon'a kəriwujin yeyi. Shiye awowa tulur buro salakbe Great Passionbedə suro saa falyen sədəna, kuru ngawo gana laayen, awowa mewun tilon kəla Holy Family-a saints-ayen sədəna. Karəgə kutta tulur də, Frederick III Saxony ye suro saa 1496 lan sədəna də, Dürer-a banamanzə-a ye ceza. Saa 1500. Saa 1502 lan, baba Dürer ye bawono. Saa 1503-1505 lan Dürer ye set 17 buroye kəla kənənga feroye fəlejin dəga sutuluwuna, shi do ne saa kadaro tamozənyi ma. Anyi-a Great Passion-a də set ro baktənyi hatta ngawo saa kadayen, amma baktəwadə fal-falro təladəna.[12]

Loktu fallin Dürer ye nzundu zauro zauro burin faidatə awo kəltaye dəga kamilzəna. Waneye shiye nzundu adə loktu shiye baanzə'a allamtə badizənadən səlina, sau shidə nzundu dinar tandoye zauro faida'a. Suro saa 1496yen shiye tada Prodigalyedə cezə, shidoni gargamma kisandiye zaman bəlin Italiye Giorgio Vasariye gozənadə zazaktəro ngawo saa kadayen, nəm ngalwo Germanicye nozəna. Daji fotowa ajabba-a kuru jireye-a sutuluyin, masammanno Nemesis-a (1502)-a, awo kəmaduwuye-a (1498-a), kuru Saint Eustace-a (c. 1501), kəla cidi-a dabbawa-ayen zauro kəzəkkə mbeji. Cidinzə zaman adəye, alamanna Pond in the Woods-a Willow Mill-a də, launuwanzə njiye buroye də'a gade. Sami gotəro zauro hangal gənatəna, kəndaram cidibe fəletə yayero. Madonnas kada sədəna, am adinbe fal-fal, kuru awowa sənana am talaabe kasuduwa'a. Baktəwadə zauro gotin kuru cidawa anyiye Dürer'a su'aro sədəna daudi kisandibe Europebe sammason suro saa ganayen.[12]Kurtəma Venetianbe Jacopo de' Barbari, shidoni Dürerbe Venicelan kəla kəlzənadə, Nurembergro saa 1500 lan ziyara cina, kuru Dürerbe wono shiye awo kada kəla fuwutə bəlinben səlina kəla kururam-a, tiyi-a, nəmkalkal-aben.[20] Dürer ro De' Barbari də awo nozəna sammaso bayantəro wazəna, daji kəranzə badiwono, shi done suro kənənganzəyen hangalzəro waljinma. Kurtəwa kada kərmaaro mbejidəye jarabtə Dürerbe kəla nəmngəwu adamganaben fəlezana, shidəye kurtə Adam-a Eve-abe (1504) ro suwudəna, shidəwo nəmzaulanzə fəlejin loktu burin faidatə tiyi dabedən.[12] Adə shima awo kərmaaro suzə sammason musko təkkənadəwo.

Dürer ye kurtəwa dawariye kada sədəna, musamman maro kurtənzə-a kuru kurtənzə-a ro, kuru nguwuso kənəngatəna, zauro nowatadə shima Betende Hände (Mukko Moduwaye) saa 1508 lan, kəra apostle ye suro Heller altarpiece yen. Shiye fotowa launu njibe-a launu tiyibe-a lan sədin (nguwusoro kəllata), surodən awowa kənəngatəbe kada mbeji, surodən Young Hare-nzə (1502)-a Great Piece of Turf-a mbeji(1503).

Bəlaro kən indimi Italyro (1505-1507)

[yasa | usullu yasa]

Italy lan, fenti ro waltəgəna, burolan cidawa kada tempera lan kəla linen yen cedo. Suronzan fotowa-a kuru awoa altarbe-a mbeji, masammanno, awo altarbe Paumgartnerbe-a kuru Adoration Magibe-a. Badiyaram saa 1506 lan, Venice ro waltə kuru nadən napkono har saa 1507 ro saadənaro.[4] Venice lan karewa warak liwulabe gowono, shilan faidatə kurtə dawariye diwo nankaro suro saa 1505-1507 lan tamozəna.[21] Loktu adəlan kurtəwa Dürerbedə zauro nowata kuru sha copytin. Venice lan shiro cida faida'a jama hijrawu Germanye coci San Bartolomeoye nankaro cedo. Adə shima awo altarbe shiro kəlele Rosarybe (au kəlele Rose Garlandsbe) gultindəwo. Pope Julius II-a Emperor Maximilian I-a fəlezəna, nəlefalan ngərəngərəmzayin kawu kərmaizəyen, sammaso kərmainza cotulowo. Kuru fotowa am Venice's German communitybe-a kuru Dürer kəlanzə-a sami kəmburamlan fotowa ləbtəmanzəye gozəna. Flemish verism də suro foto kəli-a kazəmu-ayen, kuru launu kəlanzəye faidatə-adən, altar-piece də taasir Italiye duno'a fəlejin. Dare lan mai Rudolf II ye sha sowondə kuru Prague ro cado.[22]

Nuremberg-a ​​cida kura-a (1507-1520)

[yasa | usullu yasa]

Dürer də Nuremberg ro waltəna dau saa 1507 yen, Germany lan napkono hatta saa 1520 ro saadənan. Sunzə Europe sammason tartəgəna kuru shiye nəm sawa'a kuru am kisandiwu kura kura Raphael'a kuntenro manajin.[n 3]

Kate saa 1507-a 1511-a yen Dürer ye awowa kurtəye zauro nowata dəga cidazəna: Adam-a Eve-a (1507), Shahid duwu mewuye (1508, Frederick Saxony ye ro), Fero do Iris ye (1508), fero do feroye gotə, Frankni do Hefur ye ro (150). (1511, mattayeus lan). Loktu adəlan shiye kuru kitawuwa indi kəskalan kəlta tamozəna, shi Great Passion-a kuru Life of the Virgin-a, indiso suro saa 1511 lan bakkada kuru kitawuwa kən indimi Apocalypsebe-a. Ngawo Venetianbe katakaulan kəltadə fuwutə Dürerbe chiaroscuro modelling effectsbe fəlezəna,[24] kalla dawube suwudin suro baktəben shidoni awowa hangal gojinma-a kaimewa-a gadezənadə. Cidawa gade loktu adəyedə suronzan Little Passion woodcuts fiyakkə-tulur mbeji, suro saa 1511 lan baktəna, kuru awowa sənana mewun lokko uwu kəla awo fallen suro saa 1512 lan. Kalla kəla fentidə kungəna sətinba loktu done baktənadə'a gəretəro,[251] Saa 1513-a 1514-a lan Dürer yekurtəwa nowata yakkə: Knight-a, Kərmu-a Shatan-a (1513, waneye kitawu Erasmusbe muskonzən kəla Knight Knightben), [26] St. Jerome suro kəranzəben, kuru Melencolia I-a (indiso saa 1514, saa yanzə Dürerbe bazənadən). cida kisandibe saa 1513bedə sawanzə Pirckheimerro ruwozəna. Kurtəwa anyi dare faidatə konnu Lusterweibchenbe kurza, antler-a awo katakauben kəllata-a kəlza.

Suro saa 1515 lan, shiye woodcutnzǝ Rhinocerosbe sǝtandǝna shido Lisbonro isagǝnamadǝ suro ruwo-a kuru kurtə-a kam gadebe sǝdǝnaben, shi kǝlanzǝma dabbadǝga surunyi. Sura rhinoceros Indiabe, suradə dunonzə zauro nowata kuru kuwami yaye kitawuwa kimiyabe mowonti Germanbe lan faidatin har karnu kureyedən.[12] Saa saa 1520 ro lezənadən cidawa kada sədəna, surodən woodblocks shillewuwa fəteye buro salakbe suro saa 1515-a kuru fotowa suro temperaben kəla linenben suro saa 1516-aben. nzundu do shiye kolzəna də shima nəm shawanzə methodical ye dəga kalkalzənyi, futu kureye dəga.[29]

Bana Maximilian I ye

[yasa | usullu yasa]

Saa 1512 lan, Maximilian I də Dürer ye banamanzə kura ro wallono. Shiye The Triumphal Arch dəga ceno, cida kura done bulok gade-gaden 192 lan baktənama, alamawa done Pirckheimer ye fasari nzə Hieroglyphica ye də bayanzəna. Fasal zayedə-a bayannzə-adə Johannes Stabius shima suwudə, fasal garbedə gartəma kura kuru sharaben fentitəma Jörg Kölderer kuru katakau kamtə kəlanzəma Hieronymous Andreae, Dürer də shima zayetəma kurawo. Arch də sha Triumphal Procession lan tamotəna c. Saa 1512.

Dürer ye kəla fotowa ganayen kalam lan cidazəna kəla kitawu salaye Emperor ye baksəna dəyen; sandi anyi notənyi hatta facsimiles dəga suro saa 1808 lan baktəna dəro naptə kitawu buro salak ye do lithography lan baktəna dəyen. Cida Dürerbe kəla kitawudəben dawono dalil notəyilan, kuru zayedə kisandiwube gozaa kowada suronzan Lucas Cranach the Elder a Hans Baldung a mbeji. Dürer ye fotowa Emperor ye kada sədəna, foto fal kawu Maximilian's 1519 lan bajinro.Maximilian də shima mai do kungəna nguwu'a kuru loktu laan biyaro terəna, amma shima Dürer ye banamanzə zauro faida'a wo.[30][31][32] Suro sharanzəyen, kisandiwu-a am ilmuwu-adə darajazana, shidoni loktudən ngəwu gənyidə (dare, Dürerye wono Germanylan, kam daraja gənyiro, shiga parasitero gozana).[33][34] Pirckheimer (shi do suro saa 1495 lan kəla kəllada, kawu cida Maximilian yero gayinro) shiye kam faida'a suro sharaben kuru ada'a banatəma kura, shi do Dürer'a taasir duno'a sədənama kəla ilmu kureye'a kuru diwal adammanaye'a, kuru banama'a.[35][36] Suro shararam Maximilianben, Dürer ye kuruson am kisandiwu kurakura'a maləmma zamandəye'a kəllata sandi doni sawa'anzəro walzanadə, alamanna Johannes Stabius'a, Konrad Peutinger'a, Conrad Celtes'a, Hans Tscherte'a (fasal garbe mairibe).

Dürer də raktənzəro mburshezəna.[41] Sa mai dəye Dürer ro tafakkar kəla charcoa yen kurtəro jarabsənadən, Dürer ye kare də musko Maximilian yen gozə, kurtə tamozə shiro wono: "Adə shima scepter nyiyewo." Shi nobledə waano, shiye wono cidiyanzən kam noble gənyiro cida diwo. Maximilian ye kəlanzəro ladar dəga rozə, kuru kam daraja dəro wono yim ndaso yayi talaa lan kam daraja sədin, amma raksə kisandima jili Dürer yeyi kam daraja lan sədin ba.[45][46][47]Hawar adə-a kuru foto saa 1849be August Siegert [de] ye fəlezənadə-adə karəngə adən faida'aro walzana. Foto karnu kən mewun lagarminbe adə Dürerbe foto garube suro Coci St. Stephenbe, Viennaben kurzənadə fəlezəna. Zahirro, adəye karnu kən mewun tulurinbe "artists' legend" kəla kəla kəlta buron gultənaben fəlejin (shidoni maidəye ladderdə rozənadə) – kəla kəlta adə loktu Dürerbe kəla Viennese muralsben cidajin dəga kalkalzəna. Suro saa 2020 yen, loktu cida waltəm yasaben, am kisandi notəmasoye ruwo muskobe kərmadə Dürerro təngatəgəna sowondəna, shiye shawari cina kəla shi masta Nurembergbedə haiyaro murals St. Stephen's Cathedralbe dəga sətandə. Suro awo fəletə Dürerbe saa 2022be suro Nurembergben (shidoni nzundu kurtəbedə kuruson cidawa Dürerbe gadeso'a kəllata), nəmkam commissionerbedə zandetəna. Kərmadə foto Siegertbedə (kuru hawar shiro kəllatadə) faidatə shaidaro shi adə Maximilianro. Dürer də gargam lan cida mai ye dəro saa 1511 lan kara, kuru loktu foto dəye də saa 1505 lan somtəna, amma waneye kamanza'a nozana kuru cidazana saa 1511 kozənaro.[48][49][50]

Cidawa taswirabe-a ilmu falakbe-a

[yasa | usullu yasa]

Dürerbe kulashinzə samibedəye nəmkam kuru kəlakəl shi ilmuma shillewube sharaben Johannes Stabius'a suwudəna.[51] Stabius də shima Dürer-a Maximilian-a ye kate-kate kaziyi kungənaye lan.[52]

Suro saa 1515 lan Dürer-a Stabius-a ye taswira dunyabe buro salakye kəla kokor geometricben fəlezanadə cetando.[53] Kuru saa 1515 lan, Stabius-a, Dürer-a kuru ilmuma shillewube Konrad Heinfogel-a ye planispheres buro salakbe hemispheres anəmye-a yalabe-a satandəna, kuru adəgaima taswira samibe buro salakbe baktəna, shi done waltəm muradə fannu uranometrybe Europe sammason suwudənadə.

Balawuro Netherlandsro (1520-1521)

[yasa | usullu yasa]

Kərmu Maximilianbedə loktu Dürerye "kurunyi-a nəmkambe muskobe-a" (waneye arthritisye shiga suwudəna) kuru ruwowa Martin Lutherbeye shiga lezənadən wakawono.[58] Suro kəntawu Julyye saa 1520 lan Dürer ye bəlawurozə kura kən diyaume'a dareye'a sədəna, pension mairiye Maximilian ye shiro cina də'a bəlintəro kuru mairi bəlin Charles V ye'a banatəro, shi do Aachen lan kərmai kərmai təkkin ma də'a. Dürer ye kamunzǝ-a cidamanzǝ-a Rhine men Cologne ro lezǝna kuru Antwerp ro lezǝna, na dǝlan shiga zauro kasatsana kuru kurtəwa kada silverpoint-a, chalk-a kuru charcoal-a lan sǝdǝna. Kərmai kərmai dəro letəlan, Cologne ro lezəna (na done foto Stefan Lochner ye dəga səraanama), Nijmegen-a, Hertogenbosch-a, Bruges-a (na done Michelangelo ye Madonna Bruges ye dəga suruna), Ghent (na done Jan van Eyck ye Altarpiece dəga səraanama), Zeland-a.

Dürer ye awo baktəna kada gozə kuru suro dairinzəyen ruwozəna nduro cin, faljin au səladin, kuru nəm nguwuro. Adəye bayan kəla daraja kungənaye loktudən baktənadən cin. Penti yedei gənyi, ladonzadə zauro ruwotənyi.[60] Shaidawa faida'a cin yayi, Dürer's Netherlandish diary dəye fəlezəna bəlawurodə riwanzə gənyi. Misallo, Dürer ye fotonzə dareye Maximilian ye feronzə Margaret Austria ye dəro cina, amma gana-ganan foto dəga kazəmu bəl ro kalaksəna ngawo Margaret ye foto dəga səraanyi kuru kasattəro waazənayen. Loktu bəlawuro adəyen shiye kuru Bernard van Orley-a, Jan Provoost-a, Gerard Horenbout-a, Jean Mone-a, Joachim Patinir-a Tommaso Vincidor-a kəla kəllano, amma alamanna Quentin Matsys'a kəllatəyi.

Pensionnzə səwandənan, Dürer ye fatoro waltəna suro kəntagə Julyye saa 1521 lan, kwasuwa notənyiye shiro sətana, shi done shiga kənənganzə sammason zəksənadə, kuru zauro cidanzə fuluzəna.[12]

Saa dareye, Nuremberg (1521-1528)

[yasa | usullu yasa]

Sa Nuremberg ro waltənadən, Dürer ye cidawa kura-kura kada kəla adinben cidazəna, surodən na kəla kərmuben kərtəbe-a kuru sacra conversazione-a mbeji, amma ndasoma tamotənyi.[62] Adəye dalilnzədə nəlefanzə ngawotə, amma waneye loktu cidanzə kərabe kəla geometry-a perspective-a, nəmngəwu kongawa-a fər-a, kuru gar kəriwube-a nankaro cinadə.

Son yaye, dalil fal hangal faltə adəyedə shima saa dareye kənənganzəyen, Dürer ye awo gana sədəna naptə kisandiyen. Suro fentiben, foto Hieronymus Holtzschuherbe bas mbeji, Madonna-a Tada-a (1526), ​​Salvator Mundi-a (1526), ​​kuru fotowa indi St. John-a St. Peter-a St. Paul-a St. Mark-a botowunzən fəlejin. Cida kura dareye adə, Apostles diyaudə, Dürer ye bərni Nuremberg ro ceno—amma shiro guilders 100 cedo.[63]

Nasha awo kəltaben, cida Dürerbedə fotowa-a kuru awo-a fəletəbe-aro dazəna. Fotowa dəye suronzan sawanzə ganaye Willibald Pirckheimer-a, Kardinal-Kartəma Albert Mainzbe-a mbeji; Frederick Hikima, kartəma Saxonybe; Philipp Melanchthon-a Erasmus Rotterdambe-a. Am Cardinal-a, Melanchthon-a, kuru Dürer-a ye cidanza kura dareyedə, foto kura Nurembergbe Ulrich Starckbe kurzanadə, Dürerye am napsanadə'a fəlezana.

Kəla ilmu kureye sədinba dəro kalla fizəna yayi, Dürer də zauro lamarra hangalye lan tamtamzə mbeji kuru awo kada na Willibald Pirckheimer yen səlina, shi do shauwa ba lan kəla awo fotowanzə nguwuyen shawari cina də.[64] Shiye kuru sawa-a Erasmus-a malǝmma gade-a lan wasika-a lan tamtam kura sǝbandǝna. Dürer ye kitawuwa indi baktəlan kənasartəna loktə kənənganzəyen. Kakkadəwa Diyau kəla Ngaltəben bakkada Nuremberglan suro saa 1525 kuru shima kitawu buro salakbe kəla am kurawaben kəla isawuben suro təlam Jamusben,[12] kuru darelan Galileo a kuru Kepler a sandima sha bayanzanawo. Gadedə, cida kəla bərni gartəyen, suro saa 1527 lan bakkada. Kitawuwa diyau kəla nəm nguwu adammanaben bakkada ngawo kərmunzəyen, ngawo kərmunzəyen suro saa 1528 lan.Dürer də Nuremberg lan bawono sa'anzə 56 lan, fato'a tamanzə florins 6,874 kolzəna - kungəna ngəwu. Shiga suro kawuri Johannisfriedhofben rəbkada. Fatonzə kuradə (suro saa 1509 lan waratawu ilmu shillewube Bernhard Walther lan cawu), na cidanzəyedə kuru na kamunzə bazənadə napsəna har suro saa 1539 lan bawono, shima alamaram Nurembergbe nowatawo.[12]

Dürer-a kuru Yasa-a

[yasa | usullu yasa]

Ruwowa Dürerbeye fəlezana shidə waneye raayiwa Lutherbero kanjimarinzə mbeji, amma Coci Catholicbedə kolzənaro tawadə ba. Dürer ye kəla Luther'a kurtəro məradənzəyen ruwozəna suro dairinzəyen saa 1520 lan: "Kuru Allahye wuga banazə Dr. Martin Lutherro letəro; adə nankaro fotonzə zauro hangal gənatəgəro nyagəna kuru shiga kəla tasa ngarkimeyen ruwotə kəla kam kəristabe dəwo wuga banazə kaziyiwa kada Nitter a Kratbe lan kəriwuzənadəro."[45] Dürerye ruwozəna, "sawu imaninde kəristabedə andeye suro nəmzalum-a tajirwa-ayen dayin, sau andega zorzana kuru hereticsro bowozana". Kambosoro, Pirckheimerye wasikanzə Johann Tscherte ro saa 1530 lan ruwozənadə: "Wuye tawatkəgəna kəla buro salakkin Lutherro imanizəna, alama Albertnde hangal gənatəye yeyi ... amma futu ndusoye suruna yeyi, kəndaramdə zauro battiro walzəna." Dürer ye banazəgəna kəla majalis bəla Nuremberg ye dəro huwuma-a cidawa-a Lutheran ye suro kəntawu March ye saa 1525 lan. Nowatadə, Dürer də am yasawu kada'a kəllata, alamanna Zwingli-a, Andreas Karlstadt-a, Melanchthon-a, Erasmus-a Cornelius Grapheus-a sandi do Duthers' Capbyni Luther ye suro suro lan səbandəna də. Saa 1520 lan. Attǝson Erasmus-a C. Grapheus-a dǝ sandima am Catholicbe faltǝmawo. Kuruson, saa 1525 lan, "saa do kəriwu Peasants' War ye dəga kuru wurtənzə'a suruna də, shi foto kurtama də kəlanzə'a letəram [Lutheran] ye dəga cintəzəna..."[67]

Cidawa Dürerbe dareyedə kanjimari Protestantbe fəlezanaro dayintəna. Shiye 1523 The Last Supper woodcutnzədə ngəwusoro asutin kəla shidə mauduwu injilbe mbejiro, hangalnzə kəla Christbe Injildəga sədinno, kuru adəgaima Eucharistic cupdəga kəlzəna, bayan Protestantbe utraquismbe, [68] amma fasari adə korotəna.[69] Tahirtə kəla St. Philipben kurtəbedə, suro saa 1523ben tamotəna amma saa 1526lan samtənyi, waneye dalil Dürerbe fotowa sandi alwutabe nankaro; Dürer də iconoclast gənyi yaye, saa dareyedən faida kisandiye adinlan kulassə kuru korozəna.[70]

Cidawa ilmube

[yasa | usullu yasa]

Suro cidanzə theorybe sammason, dawari ilmubedəga təlam Germanben fantəgəro Latinlan gənyi, Dürerbe bayan kurtəbe faidatə təlam bəlaben, təlam am cida mukkobeben. Misallo, Schneckenlinie ("laiya-kuwobe") shima kalmanzǝ siffa kokorratabewo. Daji, Dürerye banazəgəna kəla faraktə ruwo Germanbe shidoni Lutherye fasarinzə Bibleben badizənadə.[63]

Kitawuwa Diyau kəla Ngaltəben

[yasa | usullu yasa]

Cida Dürerbe kəla geometryben sha kitawuwa diyau kəla ngaltəben bowotin (Ngaltəram Zirckelbe-a Richtscheytbe-a au Amariya Ngaltəbe Compass-a Ruler-alan).[71] Kitawu kən auwalmiro hangal gənazəna kəla linear geometryben. Garra do Dürer ye geometric ye də suronzən helices-a, conchoids-a epicycloids-a mbeji. Shiye kuru Apollonius-a, Johannes Werner-a ye kurzǝna, shido suro saa 1522 ye dǝlan kurzǝna ma.

Kitawu kən indimidə geometry diwal indiro lezəna, maana gar polygons noatabe.[72] Na allan Dürerbe mundə Ptolemybe Euclidbega səraa. Kitawu kən yakkəmedə kaidawa geometrybe nasha fasal garbe-a nzundu-a typography-aro faidatə. Fasal garbe lan Dürer ye Vitruvius'a cina amma zayenzə kureye'a shiwowanzə'a bayanzəna. Suro typographyben, Dürerbe garno geometricbe aruwuwa Latinbedəga fəlezəna, misalla Italibero təngatəgəna. Adǝgaima, shiye garnzǝ alfabet Gothicbedǝ fasal modularbe gadelan kara. Kitawu kən diyaumedə fuwutə kən auwalmibega kənindimibega tamozəna futə diwalla yakkəro letəben kuru gar polyhedraben. Na allan Dürerbe bayanna cina kəla awowa cibbu Platonicbe uwuben, kuru awowa cibbu Archimedeanbe tulur, kuru awowa kəlanzəbe kada.

Kitawuwa diyau kəla nəmngəwu adamganaben

[yasa | usullu yasa]

Cida Dürerbe kəla nəmkalkal adamganaben də sha kitawuwa diyau kəla nəmkalkal adamganaben bowotin (Vier Bücher von menschlicher nəmkalkal) saa 1528be.[73] Kitawu buro salakbedə suro saa 1512/13 lan ləbkatə kuru saa 1523 lan tamowatə, awowa gade-gade uwu konga-a kamuwa-aye fəlejin, nasha tiyibe sammaso yaktə datə sammabe lan fəlejin. Dürer ye gar anyi kəla Vitruvius-a kuru asutəram kəla "am yar indi səta yar yakkəro saadənan",[63] kalmanzən. Kitawu kənindimidə suronzən jiliwa gade usku mbeji, yakkata yaktəro gənyi amma fasal Albertian beladən, shidonyi Dürerbe waniye səlina Francesco di Giorgiobe De harmonica mundi totius saa 1525 bedən. Suro kitawu kənyakkəmiben, Dürerbe kaidawa cina shilan dalami adadubedəga faltin kuru suronzən matheca mi convebe mbeji; na allan Dürer ye kəla physiognomy adamganaben manajin. Kitawu kən diyaumedə tiwori nəmgadetəbero fəlezəna.[20]

Kitawu dareye dəro kəllata, attəson, ruwo kəlanzəlaro kəla nəm shawayen, shidoni Dürer ye kate saa 1512-a 1528-a lan cidazənadə, kuru na allan dawariwanzə kəla nəm shawa ngəla'ayen liyen. Dürer ye raayi Alberti ye kəla nəm shawa awo nganzatənayen də wazəna, kuru raayi nəm shawaye nəm gade-gaden fəlezəna. Sonyayi, Dürer ye kasatsəna kəla jiredə suro awowa alagəlayen gəraata, kuru kaidawa nəm shawaye amariya sədin mbeji, shartəwa doka jili anyiye bayantəro zauro shiro zauro sətana yaye. Suro saa 1512/13 lan shartəwanzə yakkədə sandima faida (“Nutz”), kasattə kəlanzən gənyi (“Wohlgefallen”) kuru awo kəji fantəbe (“Mittelmass”). Son yaye, Alberti-a Leonardo-a yedei gənyi, Dürer də zauro kazəyiyanzə shima awo shawa ye asutə bas gənyi amma futu awo kurtamaye awo shawa sətandin də asutə. Kate saa 1512-a kuru ruwo dareye suro saa 1528-a yen, Dürer ye kasattənzə də asutəram awo adamganaye sədin də shima awo do ne 'selective inward synthesis' ro ilhamzəgəna də.[63] Gultə gaden, shi awo kurtamadə awowa ngəwu kurube garzə awowa shawa-shawa taktəro. Dürer ye kasattənzə kəla raktə kisandima falye kəla ilhamyen shiye wono "kam falye raksə awo laa kalamnzən kəla reta warakben yim fallan kurjin, au raksə su ganalan katakau ganaro kamjin, kuru shidə cida kam gadeye cidanzə'a kozənaro waljin kuru nəm kisandinzə'a kozənaro waljin. saa".[74]

Kitawu kəla Fortificationben

[yasa | usullu yasa]

In 1527, Dürer also published Various Lessons on the Fortification of Cities, Castles, and Localities (Etliche Underricht zu Befestigung der Stett, Schloss und Flecken). It was printed in Nuremberg, probably by Hieronymus Andreae and reprinted in 1603 by Johan Janssenn in Arnhem. In 1535 it was also translated into Latin as On Cities, Forts, and Castles, Designed and Strengthened by Several Manners: Presented for the Most Necessary Accommodation of War (De vrbibus, arcibus, castellisque condendis, ac muniendis rationes aliquot : praesenti bellorum necessitati accommodatissimae), published by Christian Wechel (Wecheli/Wechelus) in Paris.[75]

Garta

[yasa | usullu yasa]

Dürer ye kurtəwa askərra-a kəriwuwa-aye kada sədəna suro kənənganzəyen. Cidanzə kəriwube zauro faida'adə, sonyayi, suro saa 1512 lan tədəna, nasha kasadənzə kəla bana Maximilian I ye fandoyen. Alberti Dvreri ("Balimiya kəratə, au Albrecht Dürerbe tafakarzə kəla balimi notoben", MS 26-232). Ruwo muskobe gade kəla ruwo Nurembergben ruwotənadə kuru cida Hans Talhofferbe faldə, shi kitawu fotobe Berlinbe su badə (Libr.Pict.A.83), kuru shidə suro cidanzəben təbandəna loktu adən. Kurtəwa anyi-a launu njiye-adə hangal gənatə-a nəm tilo adammanabe-a cida Dürerbe gadeso-a fəlezana, kuru kurtəwanzə grappling-a, kashagə kuruwu-a, dagger-a, messer-adə sandima zauro ngəlawo kitawu fencingbe sammason.[76]

Warta-a taasir-a

[yasa | usullu yasa]

Dürer ye taasir kura kəla kisandiwu zaman fuwuye dəyen sədəna, musamman maro baktəlan, zawal do am zamanzəye kisandinzə nozana də, sau kurtənzə sodə nguwuso fatowa ammaye bərni gana lan. Kǝnasarnzǝ sunzǝ Europe lan tartǝgǝna dǝ shauwa ba ro awo do kisandiwu kura kura jili Raphael so, Titian so, Parmigianino so ro banazǝgǝna dǝ, sammanza so baktǝma so dǝga kǝla kǝlza cidanza fuwuzayin kuru tarzayin.

Kurtəwanzədə alamaram am shiga waratatəma Germanyedəro njistəgə suwudəna; "Little Masters" dəwo awo kura-kura gana laa kəlta jarabsənadə amma Dürerbe maudu'unzə gozaa kowono, awo gana-ganalan. Lucas van Leyden də shima kurtəma yala Europe ye do kənasartəna awo kura-kura kurtə gozə kowono suro karnu kən 16th ye lan. Zaman am kurtəmaso Italiye do kaime Dürer ye lan allamzana də, nasha laa cidinzəye (Giulio Campagnola-a, Giovanni Battista Palumba-a, Benedetto Montagna-a, Cristofano Robetta-a), au baktə samma (Marcantonio Raimondi-a Agostino-a). Attəson yayi, duno Dürer ye də ganaro wallono ngawo saa 1515 yen, sa Marcantonio ye zayenzə kuwurtəye bəlin dəga kamilzənadən, shi done kəla Alps yen bəlawurozə kuru kuwur yalaye dəga suwudə.

Dürer də Italy lan nəm nguwunzə gana, na do altarpiece nzə Venice ye dəma turin, kuru am shiga waratatəma Germany ye də style German ye-a Italy ye-a kəltəro faidazanyi. Fotonzə kəlanzəye zauro duno'a kuru bikke makkarye sədinmadə har kərmaaro taasir duno'a sədin, taanasmaro fentiwu karnu kən 19th-a kən 20th-aye doni zaye bikke makkarye ngəlaro saraana dəro. Dürer də ngaltema nəm shawa lan suluwunyi, kuru cidanzəro hangal gənatəgə nguwu mbeji lardə Germany ye lan suro Dürer Renaissance yen saa 1570 səta 1630 ro saadənan, badiyaram karnu kən mewun lagarmin, kuru nəm lardə Germanye lan saa 1870 səta 1945 ro saadənan.[12]Coci Lutheranbedə Dürer'a saa woson yim kəntawu Aprilbe kawunzə 6-lan takcin, rokko Michelangelo-a, Lucas Cranach kura-a Hans Burgkmair-a.

Suro saa 1993 lan, kurtəwa Dürerbe indi – Fato kasalaram kamuwabe, tamanzə alamanna $10 million yeyi, kuru Sitting Mary With Child – kuru cidawa kisandibe gadeso-a fato kisandibe lardə Azerbaijanbedən ndaltədəna. Kurtəwadə darelan təbandəna.[79]

Galeri

[yasa | usullu yasa]

Som cidabe

[yasa | usullu yasa]

Lamintǝ

[yasa | usullu yasa]
  1. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Albrecht_D%C3%BCrer#cite_ref-13
Dollar fallin sautuna "https://knc.wikipedia.org/w/index.php?title=Albrecht_Dürer&oldid=22602"