Abraham
Part of | Patriarchs ![]() |
---|---|
Sex or gender | male ![]() |
Country of citizenship | no value ![]() |
Birth name | אַבְרָם ![]() |
Date of birth | unknown value ![]() |
Place of birth | ![]() |
Date of death | unknown value ![]() |
Place of death | Hebron ![]() |
Manner of death | natural causes ![]() |
Place of burial | Cavern of the Patriarchs ![]() |
Father | Terah ![]() |
Mother | Amasla ![]() |
Sibling | Nahor, Haran, Sarah ![]() |
Spouse | Sarah, Hagar, Keturah ![]() |
Languages spoken, written or signed | Canaanite ![]() |
Occupation | herder, father of faith, prophet ![]() |
Position held | prophet, patriarch ![]() |
Residence | Canaan, Mesopotamia ![]() |
Work location | Palestine ![]() |
Ethnic group | Hebrews ![]() |
Religion or worldview | no value ![]() |
Feast day | October 9 ![]() |
Worshipped by | Abrahamic religion, Islam, Christianity, Yahudism ![]() |
Owner of | Eliezer ![]() |
Has works in the collection | Victoria and Albert Museum ![]() |
Parent | Terah, Amasla, Talmud ![]() |
- Abraham[a] [1]də[2] nabi-a kuru manzo-a [3][4][5][6][7] Alabe futu Islambe gulzənadə, kuru shidə kaka Arabwa Ishmailbe-a Israelitesbe-aye. Abrahamdə misal adin Yehudiyabe-a, adin Kəristabe-a, adin Islambe-aro zauro faidazəna. Musulummabe imaninzalan, Abrahamye sharawa-a jarawawa-a Alaye shiga suro kənənganzəyen sədəna sammaso sədin. Dalil shiye Alaro imaninzǝ dunowa dǝye sǝkǝ, Abraham dǝro Allahye wadə gozǝna kǝla shiye fuwuma lardǝwa dunyabe sammaro waljinno.[8] Alqurandə Abrahamga awo misaltəye, misallo, kəngaye kuru awo sandiro ibadatəma gənyiro fəlezəna.[9]Suro adəben, Abrahamdə shiga wakiljinro bayantəna kəla "kam kurebedəwo dunya sammason kəla awo Alabero təngatəgəna kawu shiga adinro yaktəro kamanzaa nəmgade-gadeben".[10] 18 Musulummabe kasatsana kəla Kaaba suro Makkabedə Abraham-a tadanzə Ishmael-aye garzana kəla ibada buro salakbedən. Yim kura Islambe 'Eid ul-Adhadə shiga kəleletin kəla Abrahambe tadanzəga kəla amro Allahben sada'atəben, kuru datəgəram ibada Hajjbe Kaabaro letəben. Musulummaye kasatsana kəla Ibrahimdə shima fuwuma am adilbewo zamanzən kuru shilan Adnanite-Arabs-a Israelites-a isa. Abraham, suro imani Islamben, shima zaumaro faidaa nasha dunya awo adinbega baro sǝdǝnaben loktudǝn. Adin adində Abrahamye cidi Arabbe-a Kanaan-a indison baro sədəna. Shiye na indiso ruhaniyamen tahirzəna kuru fatowa ibadabedəga zahirro tahirzəna. Abraham-a Isma'il-a (Ishmael) walta ibadawa ibadabe, [11] au Ḥajj ('Hajj') koksana, shidoni kuro Musulummaye zasayinmadə. Musulummaye wono Abrahamye waltə Alaro dulinza indiso, Isma’il-a Isḥaq-a (Isaac) ro albarka cina.kuru zuriyanzə samma suro Allahben nzəliwo sədin.
Suro Alquranben
[yasa | usullu yasa]Suro Alquranben awoa kada kəla Abrahamben gulzana mbeji, suronzan, indiro, kitawuwa Abrahambe;[12] suro ruwo darebedən, Abrahambe "cidanzəga galzəna?",[13] awo kəla jarabtəwa Abrahambe kənasartəna sammasoben gulzana. Suro surawa kadaben, Alqur'anbe futu Abrahambe jamanzaro wa'azənadə bayanzəna kuru futu shiye tawadəro bawanzəro gulzənadə, sunzə Azar,[14] shiye awo sandiro ibada kolzə Alaro ibadaro walzə.[15] Nasha laa Alquranbedə, adəgaima, hawar kəla futu Alaye malaiyawa Abrahamro zuzənaben kəla azawu am Lotbe Sodom-a Gomorrah-a lan tədinben warmatəgəben.[16] Aya gadesoye tada Abrahambe sada'a karǝngǝdǝga bayanzana,[17]sunzǝ tǝkǝnyi amma Ishmaelro tǝmatǝna sau aya-a isayinmadǝye tambo Isaacbe gulzana.[10] Alquran ye waltə-waltə cida Abraham ye dəga fəlezəna kuru kusuni faida kada do suro kaduwunzəyen isana dəga somzəna, Isaac-a, Jacob-a Ishmael-a kunten. Suro surawa darebe Alquranben, cida Abrahambedə zauro nowata ro wallono. Alquranbe gulzəna kəla Abraham-a Ishmael-adə sandima am yasawu duwo Ka'bah suro Makkaben dawu ibadabe nankaro koksanadə[21] Alquranbe sambisoro Islamro "Adin Abrahambe" (millat Ibrahim)[22] kuru Abrahamro ka'ala Hanifbe tina" (Kam Tahir, "kam jirebe3).Alquran ye Ibrahim dəga kam do Alaye sawa ro gozəna (Khalil), [24] adə nankaro su Ibrahim ye suro Islam yen, Khalil-Allah (Sawa Alaye). Kalmadə am laaye sha ka'ala patriarchbe, Qal El lan gozanaro gozana.[25][26] Misalwa gade suro Alquranben kasarrataro bayantənadə sandima Ibrahimga konnulan shiga amnzəye fəlezanadən cetando';[27][28] baanzəro nəmngəla-a;[29] mai zalum-a duno-a-a kəriwutə-a[30] kuru mujiza ngudowa kərmube-a.[31] Lamarwa anyi samma-a gade-adə ada musulummaben bayanna ngəwuro zandetəna, kuru musammanno suroHawarra Nabiwabe-a kuru cidawa ilmu tauhid Islambe dunyabe-a.[32] Fasalwa laa suro kəndəga Abrahamben zaumaro kitawuwa Islamben bayanna təna, misallo gashiptəwa ndikate Abraham-a mai shatanne, Nimrod-a, tadanzə sada'a karənga-a, hawar Hagar-a Ishmael-abe, shi dəwo Musulummaye taksayin sokku Makkaro ibada sadinlan. Batalla adin Islambe faida'a, Eid al-Adha, shima Abrahambe tadanzə Ishmael'a sada'adə taktə, kawu Alaye shiro dimi sada'aro sədinro.[33] Loktuwalaan, am laaye kasatsana kəla shi hawarra anyi suro kitawu Islamben dasagənadə ada Yewudibe darebedəga falzənaro.[34]
Gargam suro kitawu Islamben
[yasa | usullu yasa]Ibrahimdə fato awo adinbe kureye Ur Chaldeesbedən katambo, waneye na shiro 'Ur' gultində suro Iraq kərmabedən, adəlan, awo adinbe adin Mesopotamianbe kureyedə adin Azarkbe-a. Gananzən, Ibrahimdə baanzəye awowa sandiro sandi anyi dongurlan au kəskalan kukunjin suruna. Sa babanzǝye sandiya tamojiya, Ibrahimye babanzǝro awo sǝkǝ sandiye raksa gǝrzayinba au awo laa mǝradǝzana dǝga jaapsayinba dǝga soworin kuru daji sandiga zorjin; adə nankaro, baanzəye sambisoro shiga zorjin kəla adawa kaduwunzəye zəgayinbaro kuru awonza sanamnzayedəga zozojinbaro.[35] Shiye awo sadǝnadǝga sǝrayin yayi, babanzǝ Azardǝ Ibrahimga zuzǝ awo sandiro sadǝnadǝ kasuwuro saladin. Loktu kǝlelewa kada bǝrnidǝn tǝdinma faldǝn, amsoye ibadaramnzan sabta kuru kawu sanamnzaro awo kǝmbube sadin. Urbe fato abadabe shiro nowatadə shima Great Ziggurat, shi dəwo kuro turinmadə.[36] Ibrahimye sandiga ciworo, "Ayi ibadanǝmin? Sandi awowa sandiro bowotǝmadǝ fanzayinna? Raksǝ nyiga banazayin au nyiga gǝnyizayin?" Amsoye zaawo sadin, "Adə diwalndekakawa." Ibrahimye wono "Wuye ilawanǝmlan sǝkǝna! Haiyaro wudə watǝmanza [citation mǝradǝtǝna].
Shi konnu kuradǝ
[yasa | usullu yasa]Shawari Abrahamga kəla kəskaben wartəyedə, maləmma ibadarambe-a mai Babylonbe Nimrod-aye tawatsaana. Hawardə mairidən konnu yeyiro tartəgəna kuru amsodə na sammason isa kəriwudə kururo. Bǝla kura latǝna kuru kǝska kada tǝkǝna. Daji konnu kura amsoye shaidazanadə watə. Konnudə samilan zauro kuruwu ngudowa ye raksa kəlanzən farzayinba kəlanza wartəro rizana nankaro. Ibrahimbe mukkonzǝ-a shinzǝ-a sǝrǝna, kuru shiga suro catapultbero sakǝna, surodǝro gǝptǝro dawarzana. Loktu adəlan, Malaika Gabrielye shiro isə wono:"Ya Abraham! Awo laa sǝragǝna mbeji wa?" Abrahamye raksə shiga konnulan cetando au shiga gotəro majin, amma Ibrahimye jaapkono, "Allahdə wuro sətin, Shima lamarranyiga ngəlaro sədinmawo." Catapult dəga kwaltiyin kuru Ibrahim dəga konnuro təkəna. Allahye daji konnuro amari cina, "Ya konnu! Ibrahimro amusu kuru nəlefa." Mujiza laa wakawono, konnudəye kənga kuru chainsnzə bas warzəna. Abrahamye surodən suluwuna alamanna gardən suluwuna yeyi, nəlefa, fuskanzə nur, kuru kazəmuzən alamaram konnuye ba. Kamsoye suro hangalzaben kurunza: "Ajabba! Ala Ibrahimbe shiga konnulan cezəna!"[37][34]
Nimrod-a kəriwutə
[yasa | usullu yasa]Alqurandə zande gana laa kate mai zahir-a Abraham-ayen zandezəna.[39] Maidə suro Alquranben sunzə ba yaye, kuru haiyadə suro hawarben faidanzə ganaro asutəna, diya Alquranben, misallo suro tafasir laaben,[40] mai adə Nimrodro shawari tina.[41] Tafsir adə Ibn Kathirbe, maləm karnu kən 14me, awoa zaye kada suro hawarben mbeji misallo Nimrodbe kəlanzəro awo alaktəbe gulzənadə. Tafsirdəye Nimrod-a Ibrahim-a ye gashiptənzadə bayanzəna, futu shi (Nimrod) zauro gəragata kuru suro 'kafirtənzə-a fitəna-ayen' nəmzalumro walzənadə.[42]Futu gargamma Romano-Jewishbe Flavius Josephbe gulzənadə, Nimroddə kam duwo awo kəlanzəbe Alabega kəlzəna. Nimroddə kəlanzəga awo rowoataro warmajiwo kuru am kəlanzəye shiga awo adəro abadazana. Kamu Nimrodbe Semiramisdə shiga ila kamube ro abadatin [citation needed] Kawu Abraham tambinro, alamaram shillewuwabe Nimrod-a kuru ilmuwu shillewuwanzəbe-aro tambo Abrahambe isayin dəga gulzəna, shi dəwo awo adinbega dabcinma. Daji Nimrodye tada bəlin tambo samma cezəro amariya co. Attǝson, yanzǝ Abrahambe suro bareben tǝmzǝgǝna kuru gǝrǝmtǝro sambin. Flavius Josephus ye gulzəna kəla Abraham ye Nimrod'a kəla kəlzəna kuru shiro fuska-fuskaro wono awo adinro ibadanzə kolzə, daji Nimrod ye shiga kəla kəskayen wartəro amariya co.Nimrodye kərmainzəro kəska ngəwu sapsə Abrahamga konnu kura dunyaye ngaltema turunadən warzayinro. Amma sa konnudə watə kuru Abrahamga surodəro sakənadən, Abrahamdə awo laa shiro fəlezənyi. Suro Islamben, gashiptəna kəla shawari Ibrahim'a kəla kəskaben wartəyedə Nimrod-a kuru maləmma ibadarambe-a lan fəlezana au amdə kəlanzadə vigilantesro walza kuru dawari shiga kəla kəskaben wartəyedə sadəna. Futu sharhiwu musulummabe gulzanadə, ngawoAbrahamdə konnu kuradən kəngatə, notə jamabedə ngawo awo adəyen kurawono. Nimrod, shi do mai Babylon ye də, kərmaizə tajirwa lan kararo fanzəna, kuru kərmaizə bajin dalil Ibrahim ye konnu lan suluwuna dəga shaidazəna lan, am nguwuye Ala-a Abraham-a nawi Alaye ro kasattə badizana. Har loktu adəro, Nimroddə shi kəlanzəma ilaro gozəna. Nimrod ye shiga gashiptə səraa kuru amnzəro shi, maidə haiyaro ila kuru Ibrahimdə kattuwuma. Nimrodye Ibrahimro ciworo, "Ayi Allahnǝmbe sǝdinma shido wuye sǝdinbama?" Ibrahimye jaapkono, "Rabbinyi shima kǝnǝnga-a kuru kǝrmu-a suwudinmawo." Nimrod ye daji gǝrzǝna, "Wuma kǝnǝnga-a kǝrmu-a cin! Raksǝ kam surostreet lan shiga ceza, kuru kam do kərmuro shara tədənaro raksə afunyi cin kuru rowanzəga səkkayin." Abrahamye jaapkono, "Ngəla, kəma Alaye kəngaldə gədilan səsangəna. Raksə shiga fətelan cijin?" Nimroddə hangalnzə bannatəna. Biskenzən shiga cezana, nashanzən kuru fuwu amnzəyen. Abrahamye shiga nadən kolzə manajinba kuru waltə cidanzə amsoga Alaro bowotəro lewono. [43][44] Lamar adə zauro faidaaro asutəna dalildə, kururam musulummaben, cidawa nabiwa fuwubeye fəlezəna, zauro faidaadə cida Musabe. Abraham-a mai-a ye gashiptənzadə am laaye Musaye Firaunaro wa'azənaro fasarzana.Futu mai do Abrahamro kambiwu sədənaye kəlanzəro awo alaktəbe gulzənayeyi, Firauna Exodusbe dəye wono, shi do Musabe bowotənzə səmowonyi kuru suro kuluwu Red Seaben bawono. Suro awo wakazənadən, maləmmaye walta kəla hikima Abrahamben bayanna cina kəla mana "hangal, hikima kuru nganzatəna" faidatəben, kəla gashiftəwa faida baaben.[45] Abraham, suro shim musulumma kadaben, shiye alamaram darajaa ngəla kam ndasowosoro faidajinma. Alqur'anbe bayanna kəla malaiyawa Ibrahimro isa shiro tambo Ishmailbe gulzayinben cina. Shiye wono, sa Abrahamye manzowadəga curonya, shiye "duwaro sandiya tada kalwa wargatalan kəjiro sədin [46] Kundo adə maləmma sammasoye misalro fasarzana; malǝmma kadaye kǝla awo fal adǝben sharhi sadǝna, shidǝ alamaram Abrahambe
Hadiya
[yasa | usullu yasa]Sa Ismael wurazənadən, kam laa kənashinzən Ibrahimro fəlezə shiro wono: "Nəmzadəga diwo! Alaye nyiro tada Hagarbe cina shiga sada'a nankaro." Daji shiye Ishmaelro wono: "Lenye Allahro sada'a diyen!" Daji shiye bunduwu-a kuru nji-a gozə shiga lezə na laa suro kauyedən nazaana. Tadadǝye shiro wono: "Ya baba! Nda shi sada'anǝmdǝ?" Shiye ja'auzəna: "Ya tadanyi, kənashin ruwonyi, nyiga zorjin. Adə nankaro awo rumin dəro hangal gənanəmin".Shiye wono, "Ya babanyi, awo nyiro amrtənadə diwo; wuga, Insha-Allah (Allahye razəgənaro), kam dondibe fal". Ishmaelye shiro wono: "Kəltəramnyi zaktə, sau wuye kazəmunyi ngaworo kalaktəro ngənəptənyi sau bunyi ndasoma sandiro təfandəyinbaro sau Hagarye shiga kuru karəgənzə bannajin. gǝrǝmtǝdǝ shima gǝrǝmtǝdǝ suro gǝrǝm Ishmaelben sapkata. daji janandǝ ngudunzǝro gozǝ amma janandǝ kamzǝnyi,Alaye suro njim Ishmaelben ngǝrǝwu sǝkǝna. Sa shiye awo adəga surunadən, shiye shiga kəla kəlanzəben kalaksə kuru shiga ngawo kəlanzəben səkəna futu Alaye suro Alquran 37:103ben gulzənayeyi: Sandi indiso kəlanza kəlzanadən kuru shiye kəlanzəro fəlezənadə, maananzədə sandiye lamardəga Allahro kəlzana. Kowo laaye bowono: 'Ibrahim, nyiye awo ruwotənadəga kamzəna!" Shiye walzə kuru kuru, ram mbeji. Shiye gozə tadanzəga kolzə kuru shiye tadanzəro dungozə wono: "Ya tadanyi, kuro nyiga wuro cedo". Adə suro kawuli Allahben suro Alquranben 37:107:
Lamintǝ
[yasa | usullu yasa]- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFLevenson2012
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFMendes-Flohr2005
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFLevenson2012
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFLevenson2012
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFSmith2000a
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFMcCarter2000
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFSwayd2009
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFWright2010
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFSka2009
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFMcNutt1999
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham#CITEREFDever2001
- ↑ https://books.google.com/books?id=39HoDwAAQBAJ&q=has+archeology+buried+the+bible